fredag 22. desember 2017

Dyrlege-sprit og postpengar til styrmannen på "Fjordsol"


"Fjordsol" hadde eige poststempel. Det gjekk tidleg ut av bruk.


"Fjordsol" førte mykje post gjennom sine 30 år i Sauda-ruta.
Foto: Leif Berge.

Eit lita brun flaske med tre-fire koppar dyrlegesprit fekk styrmannen på "Fjordsol" i handa av og til. Dette som takk frå apotekeren i Sauda for at han hadde med seg mindre sendingar med medisiner til apoteket. Pakken blei levert om bord til styrmannen i Stavanger og henta av apotekeren personleg i Sauda. 

Ein kuriositet, men likevel slikt som ein ikkje gløymer så lett når ein mimrar om det gamle fjordabåt-livet. Ikkje uvanleg at det vanka ei belønning for ein vel utført tjeneste. 

Men den daglege posten var ein mykje viktigare del av jobben for styrmannen og dei andre om bord i båtane. På nesten kvar kai var det post i begge retningar, både til og frå byen. Styrmannen og poståpnaren kvitterte for verdiposten.  Postsekkene med aviser og brev blei lempa i land utan formaliteter.

For styrmannen om bord var postpengene ein viktig del av hyra. På dei beste rutene kunne det dreia seg om 20 - 30 prosent påplussing av inntekta.

Her har handelsmann og poståpnar Knut Gil henta
posten om bord i båten på Vadla i 1976.
Foto: Stein Erik Giljel.
- Eg hugsar at eg hadde opptil 300 kroner i månaden i postpenger. Det var godt med pengar på slutten av 1950-talet. Styrmannshyra låg vel på rundt 1000 kroner i månaden på den tida, seier Anders Leirvik frå Tau.

Som ung styrmann i Stavangerske seilte han på dei fleste fjordabåtane til Stavangerske. På "Fjordsol" var han også.

Eit eige poststempel med "Fjordsol"-navnet på, kan han ikkje hugsa at det var om bord i hans tid.

- Rett som det var kom det folk med brev som me tok med oss. Men dei blei ikkje stempla. Breva leverte me vidare til postfolka som henta posten. Dei ordna med stempel, fortel Leirvik.

Då "Fjordsol" var ny, var det heilt sikkert eigen postmann om bord når båten gjekk i Sauda-ruta eller til Haugesund. Postmennene forsvann på fjordabåtane i Ryfylke på 1950-talet.

Billettkontoret på "Fjordsol" blei kalla for postlugaren. Det låg midtskips på dekket mellom nedre salong og nedgangen til maskinrommet. Der var postmannen plassert. Styrmannen hadde nok sitt kontor på ein annan plass så lenge det var eigen postmann. Ved sida av postlugaren var det plassert låsbare, skyvegrindar der postsekkene låg.

Styrmannen fekk postpenger for kvart postkontor på ruta. Dermed blei Sauda-ruta innbringande: Her var det post til Jelsa, Foldøy, Hebnes, Marvik, Sand, Vasshus, Suldalsosen, Nesflaten, Saudasjøen, Sauda, Hellandsbygd og sikkert endå fleire poststader i området. Postmengden hadde ingen ting å bety. Det var talet på poststader som var avgjerande.

På nattruta til Bergen var det postfolk om bord i alle år.  











1 kommentar:

  1. Tar med en liten anekdote fra Idse på begynnelsen av 1960-tallet siden den har forbindelse med stikkordene fjordabåter, dyrlegefag og sprit.

    Før Idsebrua kom i 1974 var fjordabåten fra byen en viktig del i kontakten med omverden. Når båten kom og la til kai i Kjeksevågen i nordvestre enden av øya, var den særlig i helgene full av byfolk som hadde hytte eller skulle besøke slekt og venner på Idse. Flere av de fastboende møtte gjerne opp på kaien, enten for å ta i mot folk eller varer, eller rett og slett bare for å se hvem som kom med båten.

    En guttunge i 7-8 års alderen hadde også møtt opp en fredags ettermiddag. En passasjer som kom fra byen hadde tydeligvis vært innom polet på Strandkaien, og smakt flere ganger på varene allerede under overfarten.

    Da han gikk i land på kaien i Kjeksevåg, hadde han store problemer med å holde balansen, og det gikk ikke bedre enn at han etter noen få skritt på fast grunn falt overende i veggrøfta, og der ble han liggende!

    Guttungen så på med store øyne, heiv seg på sykkelen og tråkket hjem til gården det han var kar om. Heseblesende kunne han fortelle følgende historie da han kom hjem:

    "Dokke kan tru det kom en løyen mann med båden i frå byen i dag. Han klarte meste ikkje å gå, og så datt han i veiveidå og fekk graskrampå!"

    SvarSlett