"Jøsenfjord" på veg til Kristiansand

"Jøsenfjord" ved Natvigs Minde i Stavanger onsdag.

"Jøsenfjord" er på veg fra Sandangervågen til Kristiansand. I dag blei den gamle rutebåten slept til holmen Natvigs Minde midt i havnebassenget i Stavanger. Om ei vekes tid blir "Jøsenfjord"taua vidare til Kristiansand der den blei bygd i 1886.

Lars Randa, styreleiar i Jøsenfjord.

- Nå skal "Jøsenfjord" i dokk på Bredalsholmen Dokk og Fartøyvernsenter.  Her vil båten truleg bli liggjande til heile stålskroget er sett i stand og reparert. For ei tid sidan løyvde Riksantikvaren 2,9 millionar kroner til "Jøsenfjord".

 Desse pengane skal brukast til setja i stand skroget frå baugen til skottet mellom mannskapslugarane og lasterommet. Me reknar med at Riksantikvaren nå løyver meir pengar i åra som kjem slik at heile skroget blir gjort ferdig. Dermed blir båten liggjande på Sørlandet i eit par år, seier Lars Randa som er styreleiar i Jøsenfjord Rutelag.

Taubåten "Rondo" slepte "Jøsenfjord" frå Randøy til Stavanger på to timar onsdag føremiddag. Styrehuset er teke av og står nå på akterdekket. Nå skal det setjast i land på Natvigs Minde. Der skal folk frå Engøyholmen under leiing av Curtis Anderson byggja nytt styrehus til "Jøsenfjord". Alt som er brukande på det gamle styrehuset, skal brukast på det nye.

Når "Jøsenfjord" kjem til Stavanger igjen, gjenstår alt trearbeidet før båten er ferdig restaurert. Lars Randa reknar med at dette arbeidet skal gjerast på Hardanger fartøyvernsenter i Norheimsund.

Rutebåten "Jøsenfjord" blei bygd ved Christiansands Mek. Værksted i 1886 som byggenummer 42 og fekk navnet "Lindesnæs". Som dampskip gjekk den i rutefart mellom Kristiansand og Farsund. I 1930 blei dampbåten seldt til AS Jøsenfjord og blei då omdøypt til "Jøsenfjord". I over 40 år gjekk den i rutefart i Ryfylke.

                                              "Jøsenfjord" slik den såg ut i 1930-åra.

I 1934 blei dampmaskinen skifta ut med ein Wichmann semidiesel-motor ved M. Haldorsen og Sønner  på Rubbestadneset.

I 1962 fekk "Jøsenfjord" bildekk og forma den har i dag. I 1975 overtok Stavangerske heile flåten til Jøsenfjord Rutelag.   Tre år seinare blei "Jøsenfjord" teken ut av rutefart. Seinare blei den seldt til utlandet.

For fire år sidan blei "Jøsenfjord" henta heim til Ryfylke igjen. Den gjekk for eigen motor over Nordsjøen frå Nederland til Norge. Den gamle semidieselen er den einaste gjenverande i sitt slag.

Viss du vil sjå "Jøsenfjord" i Stavanger før den set kursen for "fødebyen" i sør, er det berre til å kasta eit blikk bort på Natvigs Minde.

Mobilen er for smart for meg

Ein stor torsk og bra med lyr og sei. 27. april 2015.

Mobilen min er smart. Eg føler meg dum. Den nye teknologien med alle sine finesser er til å bli sprø av. Eg misforstår det som skjer i den litle dåsen og trur andre har gjort store mistak. Sanninga er at det er vanskeleg å ta inn over seg alt dette nye.

I bloggen i går skulda eg min venn, Andreas Hauge frå Jøsenfjorden, for å ha tabba seg grovt ut ved å senda meg eit fjorgammalt bilde som han hadde på mobilen sin. Ein kasse full av fisk sto og skein i displayet på mobilen min. Eg trudde det var et ferskt bilde. Dermed drog eg av garde mot fjordane for å fiska. Eg fekk ikkje tak i Andreas før garnet var i sjøen. Då kom det for dagen at dette var eit gammalt bilde. 

Som den inkompetente mobilbrukaren eg er, var eg sikker på at det var mannen i Jøsenfjorden som hadde tutla med mobilen og sendt eit gammalt bilde til meg. Han hadde endeleg fått reparert og sjøsett gavlabåten sin.

Nyreparert i fart på fjorden. 25. april 2015.

Han tok eit bilde frå båten i fart og sende det til meg for å muntra meg opp.  Då eg tok opp bildet av gavlabåten i fart på fjorden, sto det at eg hadde fått to bilde av Andreas. Eg klikka på neste. Då kom fisken fram. Ein flott fiskefangst som eg trudde var fersk.  

Eg blogga i veg og hadde det morosamt på Andreas sin bekostning. Tenk han forsto ikkje kva han heldt på med. Ikkje lett for vaksne folk med lesebriller og store arbeidsnevar å handtera nymotens mini-teknologi. He-he. Trur du ikkje han sende eit gammalt bilde til meg. 

 Nå veit eg betre.

Den fire år gamle telefonen min er mykje smartare enn eg var klar over. Eg har jo mistenkt den for å begynna å bli for gammale og klar for utskiftning. Det spørst om det ikkje er eigaren som er det.

Då eg fekk bildet frå fjorden på laurdag, prøvde mobilen min å seia: Heisan! Du har fått et bilde frå Andreas i fjorden. Det har berre skjedd ein gong før. 21. januar 2012! Slik hang dette saman. Nei og nei. Sveivetelefonen var mye greiare å ha med å gjera. 

Men forresten var det ein Guds styrelse at eg misforsto. Det var rikeleg meg fisk å få. Sjå bildet på toppen av bloggen.

Andreas fekk ei koka av meg, han også.

Ta mobilen frå gamle menner

Flott fiske-fangst. Fekk bildet på mobil.

Gamle mannfolk burde ikkje hatt mobiltelefon. Sveivetelefon med ei service-innstilt telefonsentral-dame som mellomledd hadde absolutt vore å anbefala når slike skapningar skal ha kontakt med omverda. Alle, i alle fall mannfolk, hadde vore vel så godt tjente med at den tekniske utviklinga på telefon-området hadde stoppa på slutten av 1950-åra.

Hadde desse gubbane begrensa seg til å telefonera. Nei, nå skal dei fotografera også. Og senda bilde vidare til vener og kjende. Dette fører ingenting godt med seg. Eg er personleg blitt eit offer for den slags uønska aktivitet.

Eg kjenner ein gammal mann i Jøsenfjorden. Han heiter Andreas Hauge og er eit halvt år eldre enn meg og fekk seg mobil i fjor eller kva tid det var.

Den fæle stormen i fjor haust gjorde stor skade hjå Andreas. Sjøen gjekk inn i naustet hans. Naustdørene blei letta av hengslene. Den gamle, fine gavlabåten som har gått i arv i generasjonar, blei skada. Garna som låg oppgjorde og klare til bruk til vinteren, forsvann på fjorden. Dette lova ikkje godt for fisket av ferdatorsk og lyr på seinvinteren og våren i år.

Prøvetur med reparert gavlabåt.

Tida har gått med til opprydding og reparasjon i naustet. Båten skulle reparerast. Jamt og trutt har den gamle streva på. Omtrent som ei litt eldre utgåve av han Severin som me har sett på i fjernsynet kvar einaste veke i den seinare tid. Men eg meiner at Andreas jobbar vel så raskt som denne fjernsynsfiguren.

Min venn i fjorden har vore rørande interessert i min skjebne etter at eg havna på sjukehuset for ei tid sidan. Fleire gonger har han ringt og drøst. Av desse samtalane har eg forstått at nå var det meste i orden både med båt og naust.

Lørdag rista det faretruande i mobilen min. Det kom tekst og bilde frå fjorden. - Stabelavløpning, forkynte SMS-en frå fjorden med tilhøyrande bilde. Eg trykte meg inn på meldinga. Flott bilde av gavlabåten i fart. Men det var to bilde.

Det neste viste en plastikkbalje full av fisk. Andreas hadde fått fisk! Eg takka for meldinga: Flott, svara eg.

Men eg fekk jo fiskafeber. Søndag morgon var eg på veg til fjorden med lyragarnet mitt. I går ettermiddag var det i sjøen.

Då ringde eg min venn. Han svara ikkje dagen før-

- Eg skal seia du fisk, sa eg-

- Fisk? Andreas forsto ingenting.

- Du sende jo bilde av fangsten.

Han forsto ingenting. Eit bilde hadde han sendt, påsto han.

For å gjera dette litt kort. Bildet var frå i fjor. Men når ein eldre mann med lesebriller sit på ei tofte i ein tøff-tøff-gavlabåt og skal fotografera og senda bilda ut i verda, kan det gå litt på skeiva.

Hadde det ikkje vore for det fjorgamle fiskabildet, hadde eg sete ved kjøkkenbordet på Byhaugen nå. Ikkje kava på langt inne i fjordane i ein båt på leit etter garnet mitt.

Dette er både vondt og godt.

Hurra! Eg kan knytta skoen igjen!

Ferdig knytta joggesko.

                     

Med eit slag blei eg uvenn med skosnorene mine. Det var kult umulig å få snurpa saman desse snor-endane til ei sløyfe med ei lamma venstre hand.

Som ganske ung mann lærte eg å plystra. Om eg kunne laga sløyfer på skosnorene på dette tidspumktet, har eg ikkje peiling på. Det er meir enn  60 år sidan.

I teorien er det lett å knytta skorne. Du tar skosnorene og lagar ein enkel knute, deretter lagar du ei sløyfa ved å laga to bukter med knute medan du trykker tommeltotten over første knuten. Omtrent slik virkar det i teorien. Men så var det dette med praksis.

Sjølv om eg var svinheldig då eg fyrst fekk hjerneslag, var venstrehanda lamma søndag 15. mars. Rask behandling på sjukehuset er sikkert årsaka til at eg alt dagen etterpå greidde å lea på fingrane mine.  Men det var lite hjelp i dei. Eg greidde ikkje å styra dei.  Dei var ikkje mine venner, akkurat.

I tida etterpå har eg trent for å få liv i denne kroppsdelen. Som høgrehendt har eg alltid sett litt skeivt på denne venstrå. Den har aldri vore så god som den andre. Hadde eg visst det eg veit nå, skulle eg i god tid notert ned koss eg brukte venstrå. Då ville eg visst når eg kunne slutta å trena.

I dag får eg til både det eine og andre, men eg tek for eksempel ikkje sjansen på å løfta opp ein gloheit kopp med kaffi med venstre hand og føra den mot munnen. Risikoen for å få den varme drykken i fanget, ville vera overhengande.

Denne skrivinga er også ein del av treninga. Skal du skriva touch, må du bruka begge hender. Du må nødvendigvis trykka på tastaturet med dei rette fingrane utan å sjå på dei. Det var ikkje lett i starten, men det kjem seg.

På sjukehuset fekk eg pålegg om å avstå frå bilkjøring fram til 15. juni. Men eg hadde lov til skifta hjul på bilen, forklarte kånå. - Eg lage middag, du fiksar hjula, sa ho i går.

Skifta hjul før eg knytte sko.

Då eg grapsa på med hjula, gløymde eg heilt at eg hadde ei dårleg hand. Det gjekk ikkje seinare med hjula enn det har gjort før. Eg fell lett i andre tankar når eg driv med så kjedeleg arbeid. Ein gong tok eg feil. Hjulet som eg nyss hadde fjerna, skrudde eg fast på bilen igjen. Den slags tabbar skar eg klar av i går.

Dette blir mellom oss, men eg kunne ikkje dy meg. Eg ropte ikkje på kånå for å få hjelp til å kjøra bilen ut og inn av garasjen.

Suksessen var eit faktum. Sommarhjula er på plass.

I dag var eg heilt aleine i huset. Då kom eg på dette med å prøva meg på å knytta skorne. Raude fine skosnorer på svarte skor.

Pinsett-grepet kallar fysioterapeutane det når du presser saman tommeltott og peikefing. Eg greier ikkje å pressa dei så hardt saman at eg kunna stramma skosnorene. Men det gjekk godt då eg surra snora rundt peikefingen. Skosnorene satt omtrent perfekt.

Sidan eg ikkje fekk prøvekjøra bilen etter hjulskiftet i går, prøvegjekk eg skorne etter knytting. 3,7 kilometer gjekk unna på 46 minutt. Det gjekk ikkje så fort. Eg hefta meg vekk med ein kvinneleg hunde-eigar på vegen.

23. april knytta eg sko igjen. Eg har notert det i kalenderen.

Veit du kaffor eg hugsar at eg lærte å plystra. Kry som eg var, fortalte eg dette til mi snille bestemor på Laugaland. Ho såg strengt på meg: - Du må ikkje plystra, Jone. Då kjem djevelen, sa ho.

Innleigde østlendingar, svenskar og raske rådmenn vil tyna Hjelmeland!

Her er ein del av Wyller sitt lesarbrev i Strandbuen i dag.

Hallo hjelmelandsbu! Du må ikkje sova nå. Kommunen din kan vera oppeten av Strand og Forsand før du veit ordet av det. Rett nok er det over 50 år sidan at eg budde fast i Hjelmeland, men nå er det på tide å melda flytting tilbake til fjord og fjell.

Den siste sorenskrivaren i Ryfylke, Christian Fredrik Wyller, vekte meg i dag. Alle som er opptekne av kva som skjer i Hjelmeland akkurat nå, må skaffa seg eit eksemplar av lokalavisa Strandbuen som kom ut i dag, onsdag. Eg visste ikkje om eg skulle le eller grina då eg les innlegget hans på side 3. Wyller er opphaveleg bymann, men i mogen alder har han busett seg fast på familie-eigedommen på Jøsneset.

Christian. F. Wyller.

Wyller er ein klok mann med sunne interesser. Gamle fjordabåtar, til dømes.

Folk i Hjelmeland er blitt inviterte til å bli med i eit innbyggjarpanel for å drøfta kommune-samanslåing. Her blei Wyller med.  - En selsom opplevelse, skriv han i Strandbuen.

På Spa-hotellet på Hjelmeland blei panel-deltakarane møtte av tre rådmenn assistert av ein austlending og ein svenske frå eit konsulent-selskap. Her gjekk det i power-point, gule post it-lappar og flip over-tavler i lange banar.

Paneldeltakarane skulle diskutera. Men rådmenn og konsulentar skulle styra diskusjonen i gruppene. Deltakarane skulle også få drøfta om det er råd å halda fram som eigen kommune. Men dette spørsmålet måtte venta til  rådmannen i Strand hadde lagt fram alle ulempene ved ikkje å gå inn i ein storkommune.

Sorenskrivaren reagerte over kor lite interesse det var for motargument. Ingen plass til kontradiksjon, som det heiter i retten.

Nå etterlyser sorenskrivaren demokratiske debattar før framtida for Hjelmelane kommune blir avgjort. Toppstyrte pratemøte på Spa-hotellet har ingen rolle i ein slik prosess.

Denne teksten er henta frå boka "Fjordbuar" av Johannes Arneson.

                 
Me må passa oss for grådige byråkratar og politikarar frå Strand.

Før du veit ordet av det, er hele Hjelmeland slukt av Strand kommune med hud og hår. Då blir Hjelmeland styrt frå Jørpeland. Alle som har litt peiling, veit kva som då skjer. Hjelmeland blir det aller nordlegaste av Nordre Strand. Dei styrande på Jørpeland har i alle år sett på alt som ligg nord for Hola Eika på Nag som ein koloni. Der kryr det av boblande misnøye og bygdalister av alle slag.

Eg har ein svoger frå Tau. Han har jobba på Jørpeland i heile sitt vaksne liv. Kona hans er frå Jørpeland. Han blir aldri godtatt i Ryfylke-byen for det. Han bur jo nord for den Hola Eika.

Det er diverre stor fare for at politikarar og kommune-tilsette på Hjelmeland fell for denne Stranda-kurtisen.

Mange av dei som eg kjenner i Jøsenfjorden er sjokkert over det som skjer på Hjelmeland. Dei vurderer å hoppa over til Suldal og bli med i ein storkommune som kjem til å omfatta det meste av Nord-Rogaland og Sunnhordland. Kommunesenteret i denne gigantkommunen blir Ølen. Så frustrerte er dei blitt der.

Viss det skjer. Vips. Då er det slutt på kraftpengane som har strøymt inn i kommunekassen på Hjelmeland gjennom alle år. Og det er desse pengane jørpelandsbuane er ute etter.

Eg seier ikkje meir.

Skaff deg Strandbuen og les sjøl!

74-årig narko-smuglar skulle skaffa pengar til gravstein

Denne historien sto i Aftenbladet 25. september 1998. Bildet
 blei tatt av Egil Eriksson.

- Viss eg fortel kameratane mine på puben heime i London at eg har vore to veker i fengsel i Norge, vil dei tru at det har rabla for meg. Det er nok best å halda kjeft.

Som krimjournalist i Aftenbladet i nærare 15 år møtte er mange slags folk. Mange var både artige og kjekke å møta. Det blei mange besøk i fengslet. 74-årig Neville J. Andrews er vel den eg hugsar alle best av dei innsette.

 Engelskmannnen var ein av dei ytterst få som ville la seg fotografera og intervjua med fullt navn på trykk. Eg fekk eit klart inntrykk av han snakka sant sjølv om ein alltid skal vera litt skeptisk når ein møter straffedømte.

74-åringen smilte, men var ganske flau. Han hadde ikkje drøymt om å havna i fengsel på sine gamle dagar.

To veker før me møtte han i fengslet, blei han stoppa på Sola med 27,6 kilo khat-planter i kofferten. I England er det lovleg å omsetja khat. I Norge blir det rekna som narkotika. Dermed havna den britiske bestefaren i arresten hjå Stavanger-politiet.

Neste dag blei han dømt i Stavanger byrett til 14 dagars ubetinga fengsel og plassert i Stavanger kretsfengsel på Finnestad. Med sine 74 år var han den eldste innsette sidan fengslet sto ferdig i 1962.

Med ein pensjon på 62 pund i veka kunne ikkje mr. Andrews springa på pub kvar dag. Men på lørdagen kosta han på seg ein pint på stampuben like ved Crystal Palace i London. Der fortalde han  om sin mistrøstige økonomiske situasjon til ein gjest. - Eg skulle hatt meg ein liten jobb slik at kunne kjøpa ein stein til grava til kona mi, hadde han sagt.

Denne pubgjesten kunne lova han 300 pund viss han drog til Norge med ein kuffert med khat-planter. Då slo han til. Eit par dagar seinare sat han på flyet til Norge.

- Eg har alltid vore familiens Errol Flynn, fortalte Neville J. Andrews vidare. Han var fødd på New
Zealand og starta sin yrkeskarriere som sjømann i ung alder.

Under krigen var han sjømann. I 18 månader seilte han på det norske tankskipet "Seierstad" tilhøyrande Oslo-rederiet A.F Klaveness.  Seinare seilte han på britiske skip. Han hadde vore med i ein konvoi til Murmansk før det blei fred.

Etter krigen gifta han seg med ei engelsk kvinne, men slo seg ikkje til ro for det. Han verva seg til British Army og var med i Korea-krigen.

Til  slutt sette han aldersrekord på fengslet på Finnestad.

- Fengslet er bra det. Hadde du ikkje vore innelåst, ville det vore reine hotellet. Men det skal bli godt å komma seg på flyet til England. Heime ventar barn, barnebarn og katten på meg. Til naboane seier eg at eg har vore på ferie, sa Neville J. Andrews til oss.

Forresten måtte me lova at han fekk eit eksemplar av avisa med seg til London. Greit å ha noko å visa for seg viss han kom til å nevna turen til Stavanger på puben eller ein annan plass.



 

Med kaffi og vinabrød til Lineholmane

    Brygga på Line er nesten alltid full av båtar. Men i dag var det ikkje noko
 problem om å finna plass.

- Skal me ta oss ein tur ut i båten og drikka kaffi i det fina vêret?

Kanskje det. Det tar jo berre fem minutt å kjøra ut i båthavna. - Men kan me ikkje ta ein tur med båten? Me har tid til det. Slik blei det.

Av og til er det kjekt å vera seks og seksti og gjera som ein vil.

Ekstra lett når du har båten i Dusavik. Då  er det ikkje all verdens lang tur over Byfjorden til Lineholmane heller. Kjempeplass  på ein mandag midt på dagen.

Tungløftskipet "Hawk" på plass i Byfjorden i dag.  

På fjorden var det aktivitet. Ei lyseblå jekk-opp-plattform blei oppvarta av fire-fem taubåtar. Eit par hundre metet unna, låg det eit rødt tungløft-skip på lur. Skulle ikkje forundra meg om det var rett før skipet  med navnet "Hawk" senka seg lengst mulig ned og smaug seg under plattforma for å ta den med seg på ryggen til lovande oljefelt under andre hav.

Nå er det turveg rundt heile Line. Her ser du nordover mot Mosterøy.

Friluftsrådet si brygge strekkjer seg over 30 meter ut i sjøen i Linehabn som er det gamle navnet på dette populære turmålet for båtfolket. Lang brygge, seier du kanskje. Men mange av dagens lystbåtar er 15 meter lange. Dermed blir det fort fullt på Line.

Men i dag var det god plass. Ein motorbåt på eine sida og ein seilbåt på andre. Me tøffa oss inn forbi seilbåten og fortøyde framfor nasen hans. Fin plass i den svake nordatrekken.

Kaffi og vinabrød. Reine luksusen på båttur til Line i dag.

For ein del år sidan laga endeleg Rennesøy kommune og Ryfylke friluftsråd ein avtale med dei 22 grunneigarane på Lineholmane. Dermed blei det tilrettelagt for friluftsaktiviteter her. Det var mykje båtturistar på holmane tidlegare også, men nå er det lagt ned mykje pengar for at folk skal kunna kosa seg.  Folk i rullestol skal også kunna ta seg fram her.

 50 fortøyningsboltar langs land, turstiar rundt heile Line og leike-apparat og toalett. Ved brygga er det bossdunkar.

Ei åtvaring: Det skal vera mykje flått på Lineholmane.

Klokka 15 var båten ferdig fortøyd i båthavna. Fin tur!

Eg tek med det eg skreiv om Lineholmane i boka "Lune havner" som Aftenbladet gav ut i 2002. Boka er utseldt for mange år i sidan:


 Lineholmane kalles mylderet av store og små holmer mellom Bru, Sokn og Åmøy. Uansett vindretning er det mulig å finne seg en lun havn her i en vik eller bak en holme.

Da Rennfast-forbindelsen ble åpnet, forsvant ferje- og hurtigbåtforbindelsen fra dette farvannet. Dermed er det ingen store og plagsomme sjøer fra rutebåter å ta hensyn til når dreggen skal i sjøen.
Line er den største holmen og den mest populære. Skålavika er mye brukt i nordavind. Her er det lunt og gode bademuligheter.

Hvis vinden snur, er Jubavika og Linehavn best. Der får ikke sønnavinden tak. Begge steder er det varierende dybder. Dermed kan både store og små båter komme like inn til berget med baugen.
Grønland er også mye brukt av småbåter. Før var det spesielt på austsida båtene lå. På andre sida var det for mye ferjesjø. Men nå ligger båtene rundt hele holmen. Også Lineholmen og Lamholmen blir brukt av båtfolk.

De fleste småbåter kommer til Lineholmene sørfra, de fleste fra Stavanger. Fra nord stenger Åmøybrua for de seilbåtene som trenger en fri høyde på mer enn 16 meter. Brua over Soknasundet er lavere, her er seilingshøyden 6,5 meter.

Krabbeteinene står tett rundt holmene. Det skulle tyde på at det er mye krabbe. For dem som ikke er interessert i krabbe, er det viktig å holde øye med teine-tauene. De kan lett ende i propellen.
For en del år siden ble Grønland brukt til oppdrett av jærhare. Hver vår ble det satt i land harer på holmen. Her fikk de formere seg fritt. På høstparten ble de fanget inn i fiskegarn og plassert i sitt rette element på Jæren.

Det meste av skogen på holmene ble plantet av skolebarna fra Bru, Sokn og Åmøy i mellomkrigstida.
Line-navnet har en usikker opprinnelse. Det er lite sannsynlig at det har sammenheng med planteslaget lin som i gardsnavnet Line i Time. Kanskje har det sammenheng med noe som er beint, et sund eller leia. Det kan også ha bakgrunn i fiske med line.

Navn som Grønland, Island og England blir av og til brukt på mindre holmer både i sjøen og innsjøer. Grønland kan også sikte til frodig vegetasjon.

Kan eg hosta meg i hel?

Eg skulle ha blogga, lese bok og studert ein båt. Men latskapen
 tok meg.

Eg trudde meir på influensa-vaksinen enn på Gud. Like fram til litla julafta i fjor. Nå er eg ikkje sikker lenger. Då møtte eg ein dokter hjå smeden i Vikevåg på Rennesøy. Han lo rått då eg vitna om den fantastiske vaksinen som hadde gjort meg influensa-frisk og fin den eine vinteren etter den andre.

Det kom ein alvorleg influensa-sjuk prest i smia. I mi omsorg for han anbefalte eg vaksinering som dokteren lo av.

 Etter det eg forsto, meinte denne moderne medisinmannen at vaksine mot influensa berre er tull og tøys. Du kunne visst like godt vaksinera deg mot latskap og avundsjuke. Bråkjekke doktrar som flirer av meg, er ikkje mellom mine favorittar.

Vinteren kom og var i ferd med å gå. Då havna eg på sjukehuset. Det veit alle dei som har lese dei tidlegare bloggane mine. Nok om det.

Eg har det mykje verre nå. Dryppande nase, vondt i hovudet, sår hals og kraftige hostekuler. Det står ei sky av hoste-basseluskar rundt meg.

Tidlegare i dag snakka eg med ein kamerat i Jøsenfjorden. Han har vore hardt plaga med hoste, snått og øyreverk. - I tillegg fekk eg bihulebetennelse. Auene helt på å komma ut, sa han som har hatt det verre enn meg.

Ute er det strålande vêr. Tid for å vera i hagen. I båten. Hjula på bilen skulle vore skifta. Allslags. Ein gong i min barndom hadde eg det på same vis. Då sa mor mi til meg: Stovegrisen har fått utferdstrang.

Alle bad for Gustav Tveit på litle juleafta. Eg trur det går godt
 med han. (Foto: Jonas Haarr Friestad)

Denne hoste-sjuka fører til ein forferdeg latskap. Eg burde gjort min del av husarbeidet. Ei svær bok om Johan Nygaardsvold som var norsk statsminister under krigen ligg halvlesen på bordet. Planen var å setja seg inn i politikken under krigen. Men dette var ei svær bok. Er berre kommen til 1935 til nå. Der står eg fast. Kjem eg nokon gong fram til krigen?

Men er desse plagene mine influensa? Kven veit? Det er slett ikkje sikkert at dokteren frå Rennesøy har rett. Eg kan antakeleg leva vidare med mi tru på vaksinen.

Så var dette med Gud. Litle julafta var 40-50 mannfolk samla i smia på Vikevåg. Her var det julaevangelium og andakt med bøn. Andaktshaldaren bad også for sjølvaste smeden, Gustav Tveit.

Eg trur det går godt med han.

 

 

Folk gløymte at raske Jakob mangla ein arm



Jakob Heggland mista høgrearmen som 12-åring.  Med pågangsmot og jernvilje
 klarte  han seg godt likevel. Foto: Jon Ingemundsen.


  

Som 12-åring mista Jakob Heggland frå Hjelmeland høgrearmen. Den blei kutta av like under albuen. Ulukka skjedde då han var med faren i løa og hakka halm som skulle brukast som fôr. Det var gutten som ikkje mista motet av den grunn. Som vaksen mann greidde han seg svært godt likevel. Sambygdingane var imponert av han. Til dagleg kom ikkje folk på at Jakob mangla høgre hand og arm. Ein glimrande skyttar og ivrig jeger var han også.

Ganske illustrerande at då Aftenbladet laga ein heilsides laurdagsreportasje om Jakob i november 1986, blei den manglande armen bare omtala ganske kort langt  nede i artikkelen. Det var den ivrige jegeren Aftenbladet skreiv om. 63-åringen hadde nyss sendt rev nummer 100 til dei evige jaktmarker.

Gjennom 40 år hadde han jakta på elg, hjort, mår, røysekatt og ryper står det i avisartikkelen. Reinsdyr er ikkje opprekna i stykket, men eg er sikker på at Jakob også var på dyrajakt. Det har aldri eksistert ekta jaktinteresserte hjelmelandsbuar som ikkje har vore minst ein gong etter reinsdyra.

Eg har tenkt ein del på Jakob dei siste dagane når eg som slagpasient  har trent for å få venstrehanda mi i form igjen. Utfordringa mi er mikroskopisk i forhold til den 12 år gamle Jakob fekk i fanget.

Han levde heile sitt liv på Fjellet, bygda mellom Hjelmelandsvågen og Vormedalen. På denne strekninga kjørte far min rutebuss. Eg var ofte med far i bussen for å hjelpa til med å fylla postkassane langs ruta med aviser og brev. Dermed var eg ikkje store karen før eg hadde lagt merke til mannen som mangla eine armen.

Jakob sto ofte saman med tre-fire andre mannfolk i Breilandslenninga i kveldinga når bussen kom frå Hjelmelandsvågen med dagens post og passasjerar som hadde vore på bytur. Dei fleste som sokna til denne postkassen, budde på veglause gardar ved Breilandsvatnet.

 Til lenninga der bussen stoppa, kom dei med robåt. Men Jakob hadde motor i sin båt. Som båtinteressert hadde eg merka meg båten med motor.

- Det er 'an Jakob som har båt med motor. Han står omtrent aldri fast sjølv om han manglar ein arm. Men han kan ikkje ro, forklarte far min ein gong.

I mange år arbeidde fjellbuen på jærstol-verkstaden til Arne Hetlelid på Laugaland. Det gjekk godt å laga stolar.   Han kjørte motorsykkel til og frå jobb. Med ei spak tilkopla gasshåndtaket kjørte han problemfritt på smale grusvegar.

Dei var kreative og oppfinnsame, både jærstolarbeidaren og sjefen. Arne Hetlelid hugsar mange som jærstolfabrikant og mangeårig ordførar i Hjelmeland. Som nabo med Hetlelien hugsar eg han for mykje meir enn det. Sjølv om Jakob og Arne laga stoler, var dei stadig på utkikk etter andre slags alternative inntektskjelder.

Ein vakker dag kom det ein raud, dieselbrummande bulldoser til Laugaland. International sto det på panseret. Kven andre enn Jakob Heggland sat bak spakene på det amerikansk-produserte uhyret. Ikkje noko problem for han ta å seg fram med ei hand i terrenget på larveføter. Og jærstolfabrikant Arne Hetlelid var plutseleg også blitt entreprenør og bulldoser-eigar.

Bulldoser-eventyret varde ikkje så lenge. Men det var ei stor oppleving for oss som fekk det med.

Seinare blei Jakob bonde og familiemann med gardsbruk sauer og kyr i Vigane ved Breilandsvatnet. Ved sida av gardsdrifta hadde han ansvaret for vedlikehaldet av ein del av vegnettet på Fjellet. Grusing, skraping og snøbrøyting tok han seg av.

Nå var jammen så vidt eg ikkje gløymde å fortelja at Jakob i mange år var ein glødande ivrig laksefiskar i den vidgjetne lakseelva Vorma som renn ut i sjøen i Tøtlandsvik.

Klart det var ein del praktiske småting som ikkje var så lette med berre ein arm. Joggesko med borrelås var ei eineståande, god oppfinning, meinte bonden ved Breilandsvatnet.

- 4. april var det tre år sidan Jakob blei gravlagd. Han blei nesten 90 år gammal, seier Kjell Johan Vigane. - Jakob er sakneleg. Han var ein sutalaus og gild nabo.

Til slutt det som Jakob Heggland sa til Aftenbladet i 1986:

- Det var hardt å trena seg opp til å nytta berre ei hand. Meir enn ein gong var eg på nippet til gje opp. Nå kjem eg ikkje på at eg berre brukar ei hand. Det går like raskt å få børsa på plass med ei hand.

Aftenbladet lørdag 22. november 1986.

 

Hold kjeft. Eg kjører. Du er passasjer!

Kona mi, smilande og blid, som sporveissjåfør i 1974.
Alle trur at ho smiler konstant,men eg veit betre.

Før trudde eg at Norge var eit fritt land. Der alle kunne seia si meining utan å bli straffa for det. Men det var før eg fekk forbod mot å kjøra bil. Nå veit eg betre. Tidlegare var eg ein av verdens beste sjåførar. Nå er eg redusert til passasjer med taushetsplikt eller teieplikt som det heiter på nynorsk.

Fram til fredag 13.mars var eg konge på haugen og kjørte
 flybuss.

- Eitt ord til nå, så kan du gå heim, seier den kvinnelege sjåføren. Ho skal ikkje ha surmaga kritikk frå sidemannen.

Høyt at flyve, dypt at falde, blir det sagt. Fredag 13. mars kjørte eg feiande flott flybuss mellom byen og flyplassen på Sola. Den nyaste og lengste Volvoen som går i denne flytrafikken. Eg følte meg som konge på haugen frå klokka fem om morgonen til eg avløysing rett over 11.

Fredagen etterpå blei et utskreven frå sjukehus med kjøreforbud fram til 15. juni. Fast passasjer. Og endå verre: Framtida som flybuss-sjåfør hang plutseleg i ein tynn tråd.

Kånå mi har hatt førarkort lengre enn meg. Me har begge kjørt buss både i Bergen og Stavanger. Likevel kan eg ikkje nekta for at privatbilen er det eg som har kjørt for det meste når me har vore ute på tur saman. Men sidedama har alltid oppført seg som ein co-pilot. Ho sagt frå om både det eine og andre.

- Hallo. Fartsgrensa er 50 her, kunne ho for eksempel få seg til å seia.

- Eg kjører i 50, svara eg.

- Pøh! Du ligg over 70, kontra ho utan å bli kasta ut av bilen på grunn av utidig innblanding i kjøringa. Tvertimot. - Du kan kjøra viss du vil, har eg sagt.

Turen heim frå sjukehuset var heilt udramatisk. Helga passerte også i harmoni sjøl om den nye bilsjefen meinte det var heilt idiotisk å kjøra i veg på søndagskvelden for å kjøpa billig bensin slik alle skikkelege mannfolk gjer. Meiningslaust å anstrenga seg slik for ein 20-kroning, etter hennar syn.

Den store konfrontasjonen kom mandag føremiddag. Det var ein ting ved den kvinnelege kjørestilen som irriterte meg og som er tok opp.

- Når du kjører i ei gate med fartshumpar, bremser du opp før humpen og gir gass når du er over, for så å bremsa igjen før neste hump. Meininga er at du skal halda jamn fart i slike humpegater, sa eg.

Der dreit eg meg ut. Viss eg skulle skyssast vidare, skulle eg halda kjeft. Ellers kunne eg ta drosje eller buss viss eg skulle nokon plass.

Mitt første førarkort i 1969.

Nå tier eg i bilen.

På sjukehuset sa dei at eg ikkje hadde lov å kjøra bil på tre månader. Det var opp til fastlegen å bestemma når eg kunne setja meg bak rattet igjen. Fastlegen sa at hovudregelen er at slagpasientar får kjøreforbud eit heilt år. Det skulle tatt seg ut! Eit år.

Ikkje anna råd enn å gjera seg til venn med fastlegen. På fredag skal gå til byen og kjøpa ein presang til han:

Ei flaska whisky. Johnny Walker.

 

 

I helsekø med Se og Hør på kne

Nå veit eg mykje om privatlivet til fru Rypdal.

                                            
Å ta ein telefon etter eit gult legehelikopter, er gjort på eit halvt minutt. Ein snau halvtime brukar du gjennom lufta til sjukehuset. Ein audiens hos fastlegen, derimot, er ikkje nokon impulshandling. Då må du ha god helse, vilje til å komma deg opp om morgonen og ei utømmeleg interesse for å lesa om kjendisar som slår seg saman eller går frå kvarandre, 

Eg blei sluppen ut av sjukehuset fredag ettermiddag for fire veker sidan. Apoteket stengte klokka 5. Gitterporten blei senka bak oss, kånå og meg, då me slapp ut med ein bråte med piller av ulike kulørar. Nå skal eg eta tabbelettar resten av livet.

Sjukehuset var ferdig med meg. Det var kjekt å få komma heim og halda helg. Med i bagasjen hadde eg rekvisjon til fysioterapeut og pålegg om å gå til fastlegen for å få ny sjukemelding. Ei skikkeleg dårleg melding: Ikkje lov å kjøra bil på tre månader. Tidlegast 15. juni kan eg ta plass bak rattet igjen.

På mange måtar var eg både frisk og rask. Men på søndagen oppdaga eg at det ikkje er så lett å kutta toppen av egget med ei hand.

Min første mandag som sjukmeldt hadde eg  to postar på programmet eller agendaen som mange seier i dag. 1. Bestilla tid hos fastlegen. 2. Få avtale med ein fysioterapeut. Med friskt mot la eg i veg for å ordna opp.

Koss gjekk det?

Eg blei ikkje kasta på hovudet ut av fastlege-kontoret. Men dama i luka at forklarte det var uaktuelt med timebestilling. Dette var jo siste veka før påskeferien. - Kom igjen på tredje påskedag. Still deg i kø utfor kontordøra. Her åpnar me klokka kvart på åtta.

Neste post var fysioterapeut. Slike folk greier seg utan kontorluka og pasientfilter. Det gjekk ikkje meir enn eit lite minutt før eg snakka med ein av dei. -  Eg har hatt slag og treng hjelp av fysioterapeut til opptrening. Terapeuten viste meg tjukk, bulande avtalebok. - Eg kan ikkje hjelpa deg i dag. Her er det fullt. Men eg kan notera deg opp. Så får du beskjed når det er plass, sa han. Avtaleboka bula endå meir med mitt navn inni.

Ikkje lett å slå seg fram i helsejungelen på eiga hand. På sjukehuset sa dei at eg ville få tilbod om poliklinisk behandling på Lassa. Det gjekk berre eit par dagar. Så fekk eg brev frå Lassa. Der var eg velkommen i september.

Eg tok påskeferie.

Nå har eg vore hjå fastlegen. Der fekk  eg sett meg nøye inn i Inger Lise Rypdal sitt privatliv. Det brukte eg halvannan time på. Deretter fekk eg eit kvarter med fastlegen. Nå er eg sjukmeldt ut mai. Forresten har eg greidd å komma meg inn til fysioterapeut. - Du er jo gammale journalist. Du greier vel å masa deg inn der, sa kånå.

Sjå egget nå:

(Denne bloggen er gjennomlesen og kvalitetssikra av naboen. Han har vatn i kne.)

Jobbar englane på sjukehuset?

- Hjertelig takk for all den godhet, omsorg og pleie jeg opplevde på sykehuset. De sykehus-ansatte er det nærmeste du kommer himmelens engler her i denne jammerdalen.

Frå tid til anna ser du lesarbrev i avisene som minner om det som eg smurde saman i full fart her. I dag vil eg drøfta dette englaspørsmålet. Er sjukepleiarar meir engelske enn andre yrkesgrupper?

Sjølv var eg journalist i Aftenbladet i meir enn 30 år. Journalist  er eit av dei yrka som sjeldnast blir assosiert med englar. Alle veit jo at avisjournalistar er notorisk upålitelege, berre opptekne av alt som er negativt, venstrevridde og kledde som fantar. Ein tenkjer meir på djevlungar enn englar, spør du meg. Bilseljarar er ei anna yrkesgruppe. Berre travar, alle som ein.

Før eg arbeider meg vidare inn i engla-materien, gjer eg merksam på ein ting. Eg ser heilt vekk frå at det er menn som jobbar på sjukehuset. Berre slik at det er heilt klart.

I 1981 blei eg innlagt på Stavanger sjukehus. Eg var veldig skeptisk då kånå absolutt skulle kjøra meg på sjukehuset og eg var direkte flau då eg besvimte då ein dokter skulle granska om eg skulle innleggjast. Då rauk eg rett inn. Natta etterpå hadde eg så vondt at eg tenkte at det kanskje hadde vore vel så godt å vera død.


Hjelpe meg som alle desse kvitkledde stelte med meg. Dei var rundt senga heile tida.  Som, eg hadde nesten sagt, englar. Eg begynte å lura på om eg var eit interessant tilfelle. Etter eit par-tre dagar begynte eg å komma meg.

Det var då eg  mista desse engla-illusjonane. Då eg etterkvart blei i stand til å tøysa med damene, mista dei meir og meir av interessa for meg. - Dei er ikkje snille, dei er profesjonelle. Jobben er å ta seg av dei som er sjuke og hjelpaslause. Ikkje halvfriske mannfolk som går rundt og ventar på å bli såpass at dei slepp ut av hospitalet, var min konklusjon.

Etter denne pasient-opplevinga har eg berre vore på besøk på sjukehuset. Eg hadde foreldre som begge var innom der fleire gonger. Det som slo meg då var koss travelt det såg ut å jobba på sjukehuset. For lite pleiarar og for mange sjuke.

For fire veker sidan var eg brått pasient igjen. Diagnosen var skræmande nok: Hjerneslag. Men eg forsto fort at eg hadde vore grisheldig. Venstrehanda mi var lamma. Men takka vera rask reaksjon frå ho som eg er gift med, kom eg fort under kyndig behandling. Neste dag var det merkbar betring. Fingrane begynte å lea på seg.

Behovet mitt for omsorg og pleie blei raskt minimalt. Det var mange pasientar som trong det meir enn meg. Derfor gjekk eg stilt i dørene og maste så lite som råd på dei kvitkledde i korridorane.

 Eg hatar jo å stå fram som positive, eg var jo journalist i mange år, men på meg virka det som om det var godt arbeidsmiljø på denne avdelinga der eg var. Dei kvitkledde såg ut til å ha det  kjekt på jobb!

Apropos englar: Eg har sett ein del bilde av englar i mi tid. Både på søndagsskulen og andre stader. Det ser jo ganske kjedeleg ut å vera engel!

Heilt harry å dra på guttatur til England!

  Her kunne spreke, norske mannfolk sprunge rundt i frisk
    norsk natur. I staden stenger dei seg inne på mørke pubar
 i England. Kan du forstå det?

Eg var heldig som fekk slag. Viss ikkje, hadde eg vore i England på guttatur nå. Akkurat nå hadde me nok alt vore i full sving i ein mørk og støyande pub. Drukke diverse pintar og utveksla dei same vitsane som i fjor. Ritualet har vore det same i over 20 år. Kan det på fingrane.

 I staden kan eg sitja her og kosa meg med pc-en. Trena opp stive fingrar og gleda meg over alle pengane eg sparer på å vera her heime i steinrøysa. I dag fekk eg brev frå både fastlegen og sjukehuset. Av naboen har eg lånt latinsk ordbok. I løpet av helga, medan svirebrørne mine rører rundt i utlandet, skal eg kosa meg med å finna ut kva cerebralt insult tyder på godt norsk.

Flyskrekk er noko dritt. Det har plaga meg i mange år.  I vekevis før desse turane har eg gått rundt og grua meg. Og vel framme i UK, er det bare til å begynna og grua seg til returen.

I England er det eit lag som heiter Manchester United. Ein mengde guttungar, i alle aldrar, kjem reisande  frå Nord-Irland, Norge og andre slags land for å heia på United. - Berre turistar heiar på United. Folk frå byen er City-folk. City betyr jo by, har eg sagt av og til berre for å piska opp stemningen. Eg er interessert i engelsk fotball, men har ingen favoritt-lag. Det er slitande nok å halda med Bryne her i Norge.

Apropos slit. Har du vore på såkalla crowded pub før ein større engelsk fotballkamp? Sild i tønne har du høyrt om. På ein crowded pub er det eit par nummer trangare. Du må stå og halda halvliteren rett opp på strak arm. Det røyner på å stå slik i ein time. Spesielt ville det blitt tungt når du ikkje kan bruka venstrehanda til å halda ølet høgt opp i lufta..

Vaksne, norske mannfolk brukar tusenvis av kroner på å få med seg slike opplevingar. Tenk å vera i Manchester før ein hatkamp mot Liverpool og denne tette massen av mannfolk syng av full hals med alt det volum dei har: - Merseyside is full av shit! Vakkert er det ikkje. Men eg må vedgå at eg har flirt litt ved slike anledningar.

I tillegg har du problemet med venstrekjøring. Ein gong i Manchester såg eg feil veg, gjekk ut i gata og blei påkjørt. Eg blei kasta 50 meter bortover i gata og blei liggjande i ein haug der. Livlaus. Heile sentrum i Manchester var fullt  av blinkande blålys. Eg kom til meg sjølv inne i ein sjukebil der to menn i uniform dreiv og surra meg fast på ei båre.

Ein av kompisane mine var med i sjukebilen til hospitalet. Etter ein lege-sjekk der, blei eg utskreven derifra. Einaste skaden eg fekk, var ein saftig blåveis. Ledsagaren min hadde tjuvkikka i journalen min der følgande var notert: - He speaks very little English! Dette har denne vennen min sitert på i tid og utid i alle år etterpå. Du treng ikkje fiendar med slike venner.

Eg meiner bestemt at han som kjørte på meg stadig sit bak lås og slå på andre sida av Nordsjøen. Heldigvis blei det ikkje særleg oppstuss om dette i media. Det skjedde same helga som amerikanarane tok Saddam Hussein i Irak. Dette overskygga alt anna.

Seinare turar har også hatt sine særtrekk. Men av mindre dramatisk karakter. Trygt og godt å vera heime med andre ord.

(OBS: Eg berre tullar. Det er kjempedumt at eg ikkje kunne vera med til England. Hadde gleda meg i månadsvis. Heia City!)

Bordbønn for intravenøse



Dette stativet var mitt faste følge dei fyrste dagane
 som sjukehus-pasient.

Ein tidlegare norsk biskop låg på sjukehus. Han fekk besøk av ein av sine yrkesbrør. Dei snakka om koss det var å vera pasient. - Eg er litt usikker på når eg skal be bordbønn. All næring får eg intravenøst, sa pasienten.

Hausten 1981 kom eg for fyrste gong i kontakt med intravenøs næring på gamle Stavanger sjukehus. Også den gongen var eg kjempeflau over at kona mi hadde trua meg inn på eit alt då overbelasta helsevesen. På den tida var eg skikkeleg tynn. Match-vekta låg på rundt 60 kilo. Sjukepleiarane sleit med å finna brukande årer til intravenøs-nåla på dei tynne armane mine. Dei fekk det ikkje til. Ein ekte afrikanar blei tilkalla.

Denne sjukepleiaren hadde vore borti slanke folk før. Snart bobla det i slangen og den gjennomsiktige plastposen med næring i væskeform. Eg hugsar ennå at det var ein laurdag. Pils og tippekamp var ikkje aktuelt den dagen. For å vera heilt ærleg: Så sjuk som eg var den helga trur eg ikkje eg har vore nokon gong.

Tilbake til nåtida og mine røynsler som slagpasient.

Mandag 16. mars ved middagstider blei eg mobilisert, som det blir kalla på sjukehusspråket. Dagen før var eg beordra i seng med forbod mot å reisa meg. Etter å ha blitt sjekka av sjeflegen på nevrologisk, kjekk nok han, blei eg flytta opp i sjette etasje på sengepost.

 Eit trangt tre-mannsrom var mitt nye stopp. Det blei meir og meir klart for meg at eg hadde vore svinheldig når eg fyrst blei ramma av slag. Dei to romkameratane mine hadde det verre: Den eine, mykje yngre enn meg, kunne verken snakka eller gå. Den andra snakka, men det var ikkje råd å forstå kva han sa. Eg hadde ei skada venstrehand.

Å bli mobilisert, betyr på sjukehusspråk at du får lov å stå opp. To sjukepleiarar måtte sjå på medan eg kom meg ut av senga på forsvarleg vis. Det skulle teke seg ut at eg ordna meg sjøl. Eg  kunne ha blitt liggjande på alle endar på eit hardt, flatt golv. Alt gjekk godt. Eg var sjølvgåande igjen, men stadig intravenøs.

Dei kommande dagane hadde eg fast "følge" med eit stativ med hjul. I toppen hang det ein pose med itravenøst fludium. Det sutla og rann inn i armen min.

Nå gidde eg ikkje skriva meir i dag. Berre litt om sjukeshusspråk. Ordet pasient kjem av verbet pati på latin. Det betyr å li eller lida. Pasient er presens partisipp; den lidande.

Dei andre faguttrykka får dei tilsette på sjukehusa ta seg av. Dei har betaling for det.

Låst til sjukehusseng utan WC-tilgang!

Hjerneslag er mest til å grina av, spør du meg. Men litt ufrivillig komisk kan det
også bli av og til.

Med ei blæra på bristepunktet, lam venstrehand og ein høgrearm tilkopla ein slange med intravenøs væsketilførsel låg eg hjelpelaus i sjukehussenga. I tillegg var det ei ekstrafortøyning. Ein tjukk ledning, også frå høgre arm, sørga for at blodtrykk og hjerterytme blei kontinuerlig overvaka på ein stor skjerm som hang over senga. Snakk om å vera låst fast!

Slik var situasjonen søndag 15. mars klokka 12 på Universitetssjukehuset i Stavanger. Tre timar tidlegare hadde eg tutla rundt i Hjelmelandsvågen og laga frokost. Frisk som ein fisk var eg. Men så viste det seg at fingrane på venstrehanda slutta å virka. Viss ikkje min fru hadde ant uråd og slått alarm, hadde eg vel stadig stått innpå Hjelmeland og lurt på når fingrane skulle begynna å lea på seg igjen.

Etter ein rask helikoptertur til byen, havna eg raskt i ei seng på sjukehuset. Eg blei trilla inn på eit rom med allslags apparatur. - Gi beskjed viss du er allergisk. Nå fyller me opp med kontrastvæske. Så blei hovudet skanna. - Du har ikkje hatt hjerneblødning, men ein blodpropp i hjernen, fekk eg høyra. Eg fekk vel eit slags sjokk, men følte meg stadig frisk som ein fisk.

Neste punkt var å gi blodet mitt sjokkbehandling med blodfortynnande væske for å fjerna blodproppen. - Akkurat som plumbo, blei det sagt. Eg tog an.

Plutseleg var mottakskomiteen ferdig med meg. - Trimma og justert, som matrosane på fjordabådane sa i min ungdom.

Ei kjekk dame fekk ansvar for å trilla meg vidare til neste programpost. Nå skulle eg på overvakningsavdelinga. - Dette er den tidlegare intensiven, forklarte trilledama. Med på lasset i senga hadde eg fått med betydelege forsyningar med intravenøs-posar og dataskjermen som viste blodtrykk og hjerte-omdreining.

Bak diverse skjermbrett blei senga mi og eg parkert på overvakningsavdelinga, Vindusplass og greier. Her skulle eg vera i 24 timar.

Sjukepeleiaren som tok seg av meg her, hadde omtrent same tonefall og dialekt som meg. Eg var så vidt begynt å lufta spørsmålet om å få ta med meg intravenøs-posen og ta ein rask tur på do, då eg forsto at ho som meg kom frå Vormedalen, den fornemste del av Hjelmeland kommune. Eg kjente jo både foreldra og besteforeldra på både morssida og farssida.

- Her på avdelinga må du ordna deg med denne flaska. Du har ikkje lov til å stå opp, sa Anne Berit.

Å stetta sine avtredelege behov ved hjelp ei flaske når du har lam venstrehand og ein meir eller mindre fast fortøyd høgrearm, er ikkje lett. Eg vreid meg som ein makk. Ei stund frykta eg at det kunne skje kjedelege uhell som ukontrollerte flaumar av kroppsvesker i køya. Men det gjekk på eit vis. Eg har eit fyldig, folkeleg vokabular for lekamsdelar og kroppslege avfallstoff som kunne komma til nytte her, men sidan dette er å betrakta som ein legevitenskapeleg artikkel, nyttar eg ikkje dei her. Alt ordna seg på beste måte.

 Medan eg låg der og streva, kjente eg noko rart. - Kva er dette? Dynkar eg sengetyet? Eg vreid på hovudet og kikka ned langs venstre side. Handbaken på den lamma handa låg inntil det kalde, blanke metallet på sengehesten.

 Hei! Eg har følelse i den skada handa mi!

(Nå vart det spanande. Fylg med i neste bolken)





         

Død hand i gult legehelikopter

 Lett å føla seg flau når du blir sendt med legehelikopter til byen.

- Eg kan godt kjøra til byen og få ein sjekk av handa mi på  legevakt eller sykehus. Men helikopter? Er du galen? Folk på Hjelmeland vil tru det har rabla for oss.

Det blei ein ganske opprivande diskusjon i hytta vår i Hjelmelandsvågen etter at vår doktervenn var kommen på plass og fekk sjå på den lamma venstrehanda mi. Den hang som ein visna gulrot-bunt  framføre oss. Vår nabo i Vågen, Emil Mohr har vore dokter i aldri så mange år. Han ringte til vakthavande nevrolog på Universitetssjukehuset i Stavanger og rådførte seg med han. 

- Kategori rødt. Ring etter helikopter, sa den vakthavande.

Før me kom så langt, hadde den erfarne dokteren studert meg frå alle baugar og kanter på denne søndagsføremiddagen.

- Er han ikkje litt skeiv i ansiktet, spurte legen.

- Han har vore skeive i fjeset så lenge eg har kjent han, svara kona mi.

Tenk det. Sjøl min største beundrar gjennom 45 år finn feil på meg.

Dei fredselskande blant oss mannfolk gir oss når det blir litt oppheta stemning i heimen. Det blei helikopter til byen. Eg fekk ikkje ein gong kjøra bilen opp til ungdomsskulen der helikopteret skulle landa.

Men det landa ikkje der. Den gule fykemaskinen fauk rett forbi og landa på ei ekra utanfor huset der han Åsmund Tuntland bur. Han hadde vakt som ambulansesjåfør og hadde sjukebilen parkert rett utanfor huset sitt.

Det såg litt komisk ut: Eg småsprang på ei gang- og sykkelsti i retning helikopteret på Tuntland der Åsmund sto som eit spørsmålsteikn og snakka med helikoptermannskapet. Kånå mi kom kjørande etter meg på den same sykkelstien. Ho har stadig lov å kjøra bil.

- Det er han som skal ha helikopter, huja kånå og peika på meg.

Tunge tankar kom sigande då helikopteret letta. Før eg tapte Hjelmelandsvågen av syne, hadde eg bestemt at båten, hytta på landet og huset på Byhaugen skulle seljast.

Eg fekk fint sete på turen til byen. Både Askvik, Fister, Helgøy, Strandastøa og Horje fekk eg studera ovanfrå i det fine vêret. Av og til blei eg vekkhefta av ein ytterst høfleg helikopter-lege som ville sjå meg djupt inn i augene.

Vostervatnet  har eg aldri sett frå lufta før. Her var det nokre by-ungar i si tid som gjekk rundt og selde lodd til hyttefolket til inntekt for sitt eige lotteri.

- Kva kan me vinna, spurte ein av loddkjøparane.

- Gåtur for to rundt Vostervannet,var svaret.

Då helikopteret landa på sjukehuset, sto det ein kvinneleg ambulansesjåfør og venta på meg. Ho geleida meg inn på pasientmottaket.

- Er det han som er pasienten, spurte sjukehusfolka og peika på meg.

Nå bar det opp i ei sjukehusseng med jul på. Eg var blitt pasient me forbod mot å forlata senga dei neste 24 timane.

I løpet av to og ein halv time var eg gått frå frokost-lagande ektemann til strekk ut-pasient.

(Nok for i dag. Eg brukar nesten alle musklane i kroppen når eg praktiserer touch-metoden på PC-en. Koss greidde folk seg før i tida. Før venstrehanda var oppfunnen.

Meir sjukdom i morgon)

Hjerneslag er ingen spøk!

Handa mi slik den ser ut i dag. Omtrent som før med andre ord.

Fingrane mine på venstre hand stoppa plutseleg å virka. Sjøl om eg gav beskjed om kva dei skulle gjera. Du forstår kva eg meiner. Du ser på fingrane og dei oppfører slik dei skal.Nå var det bom stopp. Aldri opplevd maken!

Dette skjedde søndag 15. mars klokka 9 på hytta vår på Hjelmeland. Eg hadde tutla på og laga frokost i ein halv times tid. Koka kaffi og egg og høyrt gamle sangar frå barndom og ungdom på NRK P1. "Min båt er så liten", typisk søndagsskule, og "Oldefar" med Johannes Kleppevik, ikkje fullt så religiøs. I tillegg hadde eg  purra ho som eg bur saman med.

Me skulle setja oss til bords. Eg skulle berre flytta eit glas med venstrå. Det fiksa eg ikkje!

Etter beste evne åt eg frokost medan me drøfta handa mi. Det er ikkje lett å eta blautkokt egg utan hjelp av venstrå. Bare prøv.

Kunne eg ha hatt handa under min store kropp om natta slik at den "sov"?  Nei. Eg hadde laga frokost og dekka bordet med begge hender.

 

- Jaja, sa eg. Me får sjå det an utover dagen.

Kvinnfolk. Du, kva dei kan masa. Dei har høyrt program i radioen. Dei har lese i avisa. Her var det noko som ikkje stemte.

- Kan du ikkje  ringja til ein dokter du kjenne?

- Ein ringjer ikkje til doktrar som eg kjenner på søndags føremiddagar for å høyra kva dei meiner om hender som streikar.

Klokka 9.30 kapitulerte eg. Eg ringte ein venn, Emil Mohr, som  er pensjonert dokter og bur på Hjelmeland nå.

Han kom som eit olja lyn på sykkel. Me hadde fått ekspertise i hus.

Eg  stoppar her, inntil vidare. Fram til for tre veker sidan var eg ein kløppar i å skriva maskin ved hjelp av touch-metoden. Den lærte eg av Margot Vanvik på Sand i 1975. Nå treng eg å trena opp venstrå igjen. Det går uhyre seint å finna dei rette tastane. Eg har brukt all verdens tid på å skriva dette her, men det var god trening.

I morgon kjem det meir av denne egosentriske sjukdomsskildringa.