Johannes Hauen - ein spreking på treskor med eige kraftverk på garden!

Johannes og Anna Mæland med ungane Olga 1917, Inger 1919, Paul 1922, Nils 1926
 og Andres 1932.

An Johannes Hauen var ein spreking av dei sjeldne, bonde og byningsmann. Han gjekk på dei høgaste mønespirene og slindrene på løebygga til han var ein gammal mann. Høgdeskrekk hadde ikkje den karen. Reine balanse-kunstnaren i tillegg.

Treskorne hadde han på føtene alltid, både hima og i heiå. Ikkje heilt alltid, forresten. Han brukte labbar når det var vinterføre.

Ein ting visste eg ikkje om Johannes P. Mæland som var hans offisielle navn. Haua-mannen var den fyrste som hadde innlagt straum i Vormedalen i Hjelmeland. Så tidleg som i 1922. Eigen kraftstasjon på garden. Her blei det produsert ein kilowatt med likestraum.

Garden på Hauen slik den ser ut i dag. Den ligg høgt og fritt over bygda. Paul 
Geir Mæland har garden i dag,

Johannes bygde kraftverket sitt i bekken som gjekk forbi garden. Det var enkle greier. Vassrøyra, av støypejern låg oppå bakken og turbinvatnet blei til is når kjølen kom. Då var det ikkje lys i dei få pærene i huset. Eg veit ikkje kor lenge dette kraftverket var i bruk. På 1950-talet kom det kraftstasjon på Fossane. Frå dette verket fekk dei straum etterkvart på Hauen også. Men den gamle kraftstasjonen blei ståande i ein god del år etter at den gjekk ut av bruk.

Hauen var eit brattlendt og arbeidskrevande småbruk. Drifta gav ikkje inntekt nok til å fø kone og fem ungar. Johannes var bygningsmann og snikker. Han bygde både løer og heimahus. Og var sagmeister i bygda i tillegg.

Johannes var vegvaktar for Kleivalandsvegen. Notis i Aftenbladet 9-12-1925.

I sine yngre dagar var han heiegjetar. Han løyste mange sauer som hadde gått seg fast i fjellet.

Ei tid i var han vaktmann for Thv Heiberg i Bykleheiane. Der blei han ein gong funnen bevisstlaus av folk frå Bykle. Han blei frakta heim om Kristiansand. Han kan ikkje ha fått mykje mein av dette uhellet så spretten som han var i alle år.

Ein ivrig jeger var han også. Både heime og i heiå. Børsa låg alltid klar på kommoden ved døra i gangen.

Som gutunge opplevde eg jegeren i fri utfoldelse. Eg gjekk ærend frå Laugaland til Hauen ein føremiddag og var på veg opp mot husa på garden. Då kom det eit kraftig smell. Plutseleg høyrde eg mannfolk-brumming litt lenger oppe mot fjellet. Det var Johannes som kom nedover nedover med børsa i handa. Han hadde skote etter ein rev og bomma.

Eg var også med han heim til Hauen fleire gonger når han hadde vore på Laugaland med hest og kjerre. Då fekk eg overta taumane og "kjøra" hesten. Veldig stas. Hauamaen som han også blei kalla til dagleg, hadde godt lag med hesten som heitte Helga. Ho var godt opplært og fungerte omtrent som ein sjølvkjørande bil sikkert kan gjera i våre dagar. Den gjekk oppover vegen åleine og stoppa på faste stader og venta på eigaren.

Han stolte blindt på hesten. Ein haust då han var i Dyraheiå, la det seg til med tjukk skodd. Johannes sette kløva på hesten og gjekk heim utan å sjå meir enn to meter framføre seg. Ikkje noko problem. Han tok eit godt tak i halen på Helga og følgde på i hestespora. Hesten visste vegen heim til Hauen.

Johannes P. Mæland døydde i 1969, 86 år gammal. Ein gild mann som me hugsar med glede.

Omtalen i Aftenbladet 17. januar 1969.

Gustav frå Jøsenfjorden var med «Fisterfjord» til England!

Gustav Hauge var matros på "Fisterfjord"
på minst ein tur til England.

 

Der kom matrosen frå Jøsenfjorden endeleg seilande inn frå sidelinja. Her har eg skrive sida opp og sida ned om den eine ombobuen etter den andre som var matrosar om bord på «Fisterfjord» då båten var på bærturar til England to år på rad.

Dei er snare i snuen i fjorden når dei får tenkt seg om.

- Gustav Hauge var med på minst ein av turane til England, fortalde Andreas Hauge til meg for to-tre dagar sidan. Han hadde snakka med naboen, Endre Gjil som i sin barndom med eigne øyrer hadde høyrt gamle Gustav fortelja at han hadde vore heilt i England med den gamle fjordabåten som var ein fast gjest på Vadla-kaien heile 1960-åra til endes.

Guttungane i Jøsenfjorden var imponerte då dei fekk vita
at rutebåten deiras hadde gått til England.

Endre Gjil kunne ikkje hugsa at Gustav fortalde om kva han opplevde på turen, men i mange år var jo den tidlegare «Fisterfjord»-matrosen ein av dei mest vidreiste i bygda. - - Tenk heilt i England, sa folk. Og så med «Fisterfjord».

Gustav Hauge var fødd i 1894. Han hadde passert 30 år då «Fisterfjord» gjekk til England søkklasta med solbær og ripsbær frå Ryfylke, ein tur i 1924 og ein i 1925.

Seinare blei Gustav bonde på Hauge, eller Haua, som dei seier i Jøsenfjorden. Han var far til Olaus Hauge og bestefar til Gunnar Hauge som har garden i dag. Både bestefar og faren er borte. Gunnar veit ingen ting om turen over Nordsjøen, men han skaffa meg bildet av bestefaren.

Med litt flaks kunne eg kanskje finna ein avis-omtale der det sto at Gustav Hauge hadde vore med «Fisterfjord» til England. Før i tida skreiv avisene om all slags folk når dei hadde runde tal, 50. 60 eller 70 år. Eg skaut nesten blink. I 1964 skreiv Haugesunds Dagblad at 70 års-jubilanten i yngre år hadde vore ei tid om bord i «Fisterfjord». Men det sto ikkje at han hadde vore med til England.

Steinar Warland fann papirer på Arkivenes Hus der det går fram at Gustav Hauge var om bord i «Fisterfjord» heile sommaren i 1925. Det viser kost-regnskapet om bord. Ergo var han med til England.

Min tidlegare kollega, Toralf Sandø, skaffa meg diverse avis-meldingar om Gustav Hauge. Dei tek eg med som ein bonus til dei som greidde å lesa denne bloggen heilt til endes.

Denne notisen sto i Aftenbladet 8. august 1959. 

Gustav Hauge døydde i 1981. Han blei 86 år gammal. Viss nokon har opplysningar om hans tid som matros, tek eg mot dei med takk.