Då ulvane herja i Ryfylke

Illurstrasjon til ulveartikkel i Aftenbladet i 1951.

Skrubbsvultne ulvar kom i flokkar nedover isen på Tysdalsvatnet og herja stygt i geitehusa i Bjørneheimsbygda. På Fogn kunne dei telja 16 ulvar på fjordisen mellom Strandalandet og Fogn på ein gong. Ikkje rart at husmannen Halvar frå Fogn var så redd at han sat og grein ein morgon han møtte på Trevland for å vera med på tresking.

Vintrane 1854 og 1855 var svinkalde. Då kom det så mykje ulv både til Fogn og Strand at det var farleg både for folk og husdyr.

Heilt tilfeldig datt eg oppi ein del ulvastoff. Eg tykte det var interessant og difor har eg laga ein blogg før eg gløymte desse ulvane ut igjen.

Det var ikkje berre husmannen Halvar som såg ulvar på kvar haug på Fogn. Mange svært truverdige folk har fortalt om denne ulvetida.

Jone Selvåg, fødd i 1839, fortalde at dei skaut etter ein ulv på Fiskå utan å treffa. Ulven fauk som ein strek over fjorden til Mosnes på Fister-sida. Det kom tre ulvar i land på Fogn. Der drap dei og åt opp tre geiter.

For å stoppa ulven fekk fognabuane tak i ei issag. Med saga klarte dei å laga dei råk langs land. Det hjelpte. Ulven våga seg ikkje ut på ny-isen.

Vinteren 1853 kom ulvane til Nerhus i Bjørheimsbygda. Der hadde bonden stengt døra til geitehuset med vidjer. Desse gnaga ulvane av og kom seg inn. Det blei eit svare leven. Åtte geiter greidde ulvane å drepa før dei fôr vidare.

Den 4. mars i 1854 måtte alle vaksne menn i Strand, Årdal, Fister og Hjelmeland vera med på å jaga ulven ved å gå manngard. Dei tok heile heiane for seg. For å skræma ulven gjekk dei og hoja, ropte skreik og skaut i lufta. Sidan har det vore lite ulv å sjå i desse bygdene.

Ole Songesand, betre kjend som Pilt-Ola, la ut gift i heiane for å ta knekken på ulven. Han søkte i 1847 både Strand herredstyre og amtstinget om støtte  til å kjøpa inn gift. Han fekk avslag begge stader.

Men amtstinget var positivt til eit framlegg frå Høle herredstyre om å heva rovdyr-premien. Premien for ein felt ulv blei heva frå to til fem spesiedalar. Bjørnepremien blei sett opp til 10 spesiedalar.

I Strand blei den siste bjørnen skoten i 1859 på Svines ved sjølvskot.

Kjelder: Avisartikkel av distriktsveterinær F. V. Holmboe i Aftenbladet 1951.

Nettsidene til  Strand historielag.