Andor arbeidsmann er død

Svigersonen, Ståle Julius Olsen, laga bok om 99-åringen Andor Andersen.
Då var han stadig i full vigør.
 

Den kjende saudabuen Andor Andersen er død, 102 år gammal. Han var ein sprek mann som heldt det gåande til han var over 100 år. Eg skreiv ein blogg om han for tre år sidan då det blei laga bok om den spesielle mannen som var ein dyktig arbeidsmann og ein usedvanleg omtenksom arbeidsgivar. Forfattar var svigersonen, Ståle Julius Olsen. Eg har redigert litt i bloggen og legg den ut her som ein nekrolog om Andor Andersen:

- Nei. Du får ikkje ei krone i forskot før du er edru og kjem deg i arbeid, svara Andor Andersen då ein av arbeidstakarane hans som var ute på ei langvarig fyllekule, kom på ustøe bein heim til sjefen og ville ha pengar.

Då blei han truga med juling.

- Det er greit. Eg må berre få på meg skorne først, svara Andor.

Det gjorde utslaget. Mannen tumla ned trappa med eidar og forbanningar over den lumpne arbeidsgjevaren.

Andor let ikkje saka liggja. Same kveld drog han heim til kona til mannen og fekk vita at han hadde vore ute på rangel i over ei veke.   Ho visste ikkje si arme råd. Mannen drakk opp heile løna. Ho hadde knapt pengar til mat.

Det forsto Andor og gav kona eit pengebeløp som forskot.

Neste måndag stilte mannen på jobb. Full av anger og unnskylda handlemåten sin.

Saudabuen Andor Andersen var ein ekte arbeidsmann i heile sitt yrkesaktive liv og dreiv sitt eige entreprenørfirma i bygda i mange år. Han var stadig frisk og oppegåande då han blei 100 år. Som 17-åring fekk han sin første jobb som anleggsslusk på Fivelandsvegen.

Boka med tittelen "Andor arbeidsmann" gav eit godt innblikk i ein tøff oppvekst i mellomkrigstida i Sauda med arbeidsløyse, tjukk røyk og  sjukdom i familien. Det var lite pengar i familien, men mykje kjærleik og omsorg for kvarandre. Mora Ingeborg blei enke i 1938 og satt åleine med ansvaret for fem born.

Året etterpå, i 1939, blei Andor gift med Agnes frå Imsland. Dei fekk tre ungar. Men lukka blei kortvarig. Ho var knapt kommen heim frå sjukehuset med det tredje barnet før ho blei sjuk og døydde i august 1943. Andor Andersen blei som 25-åring enkemann med tre små barn. Den unge mannen blei lamma av sorg.

Men det gjekk ikkje altfor lang tid før han fekk ny kone. I 1945 blei han gift med Ada. Dei fekk fem døtre.

Morbror Knut Fløgstad var betong-entreprenør. Her fekk Andor jobb. Etterkvart fekk han tilbod om å overta firmaet, men avslo. Han ville ikkje bli sjef. Først i 1959 blei han sjef i sitt eige firma. Samstundes blei han lokalpolitikar. Han sat i både kommunestyre og formannskap for Arbeiderpartiet. Han var trufast mot Arbeiderpartiet i heile sitt liv. Det blir fortalt at han for to år sidan var av garde og avgav forhåndsstemme første dagen der var mogeleg i tilfelle han ikkje levde til valdagen. 

På det meste hadde entreprenøren opptil tjue mann i arbeid. Omtrent halvparten av dei var folk som ikkje hadde vore i arbeid utan at Andor følte ansvar for dei som sto i fare for å falla utanom arbeidslivet. Opplevingane hans frå 1930-åra hadde sett sterke spor og han såg det som si oppgåve å få så mange som råd i arbeid. Han følte nok også eit visst press både frå arbeidskontoret og sosialkontoret for å få desse i arbeid. Han visste også at mange av dei var flinke arbeidsfolk viss dei heldt seg unna alkoholen.

Om alkohol-problema var spesielt store i Sauda enn i ein større by? Truleg ikkje. Men det var lett å sjå folk i eit gjennomsiktig industribygd-miljø.

Ein måndag på 1970-talet mangla "Raymond". Rykta gjekk om at han hadde rava rundt i Sauda i helga. Andor tok affære:

Ein av dei andre karane fekk ordre: Gå og kjøp to flasker øl. Dra heim til "Raymond" og få han på beina. Me treng han på jobb.

"Medisinen" gjorde nytta. Mannen kvikna til og kom seg på jobb same dag og var edru resten av veka.

Slik var Andor, fortalde svigersonen Ståle Julius Olsen i boka.