DSD-historie i søkk og kav å sjå frå "Fjordsol"

Kaptein Nikolai Døskeland legg kursen forbi Klasaskjæret. Her er det
mange gamle kjenningar å sjå. Foto: Leif Berge. 

"Fjordsol" bakkar ut frå Børevigå i Stavanger og set baugen mot Sauda. Men hallo! Kaptein Nikolai Døskeland legg kursen i ein heilt annan retning enn det me hadde venta. "Fjordsol" går på nordsida av Klasaskjæret og skal tydelegvis under brua over Engøysundet. OK. Dei veit vel kva dei held på med i styrehuset. Døskeland gjekk om bord i "Fjordsol" då båten var ny i 1948 og han står støtt i styrehuset i 1977 då "Fjordsol" går sine siste turar til Sauda.

Men sjå her: Dette er jo eit syn for alle som er interessert i Stavangerske-historien. Skru tida tilbake til 1977. Me kan oppretta eit suverent maritimt museum. Dette bildet går me gjennom båt for båt.

Utsikt frå styrehuset på "Fjordsol" september 1977. Du kan mimra i timesvis når du ser båtane på Klasaskjæret.
Foto: Leif Berge.

Heilt til høgre står "Ekspressen" trygt på land. Slik sto dei tre hydrofoilane på land i vinteropplag på 1960-talet. Men dette er seinare. I 1975 var "Ekspressen" ferdig i Ryfylke. Då blei den erstatta av westamaranen "Mayflower" i Sandeid-ruta. I 1978 blei "Ekspressen" seldt til ein privatmann i Sarpsborg. Seinare havna den gamle hydrofoilen i Kristiansand. Men nå i sommar kom den tilbake til Stavanger for å bli pussa opp og bli veteranbåt.

Bak "Ekspressen" ligg "Kong Sverre", det tidlegare nattruteskipet "Stavanger", som mista navnet sitt då den gjekk i opplag i 1973. Same året blei "Kong Sverre" seldt til eit rederi på Mauritius for 1,3 millionar kroner, men dei nye eigarane kom aldri og henta båten.På eit eller anna tidspunkt blei navnet "Capricorne". Det kan vera rett navn i 1977. Den gamle nattruta blei liggjande på Kålatomtå på Sølyst i sju år før den blei taua til Finnland og hogd opp.  Dermed gjekk den i spikeren til slutt.

Nattruteskipet "Stavanger" var ein tidlegare amerikansk-bygd britisk ubåtjagar og eit systerskip av "Haugesund", "Sunnhordland", "Sognefjord", "Sunnfjord" og "Jylland".  Den blei ulik systrene etter ombygginga til rutebåt. Den blei forlenga med 25 fot og fekk innebygd akterskip. "Stavanger" blei sett inn i nattruta Stavanger - Bergen i 1950 samtidig som nybygget "Sandnes".

Til venstre for den gamle nattruta stikk baugen på verkstadbåten "Klas" fram. Den blei bygd i 1967 av Stavangerske og blei brukt til mannskapstransport, bunkring av båtane og andre oppdrag. På den tida var ikkje Klasaskjæret landfast. I dag skal den vidaregåane skulen på Rubbestadneset vera eigar av "Klas". Den blir brukt til undervisning der. Denne linken fortel om dette:
 http://www.bomlo-nytt.no/nyhende/manovrerte-bat-i-morket-gjennom-stokksundet-1.1751580

Masta og bommen på eit kystskip stikk opp bak taket på det gamle sjøhuset. "Fjordbris", systerskipet til  "Fjordsol", ligg truleg også i opplag bak sjøhusa. "Brisen" blei teken ut av drift i 1975. I 1980 blei den sett på land på Tømmerodden og brukt til å trena oljefolk i røykdykking.

Baugen på "Jøsenfjord" stikk fram til venstre for sjøhusa. Fjordabåten som blei bygd i Kristiansand i 1886 og havna i Stavanger i 1929, blei Stavangerske-båt i 1976. Den gjekk sin siste tur i Ryfylke, frå Foreneset til byen, 19. desember 1978. Den var nok reservebåt dei siste åra.  I 1981 blei "Jøsenfjord" seldt til tyske interessentar. I 2011 kom den heim til Ryfylke igjen for å setjast i stand og bli veteranbåt.

Vidare mot venstre ligg "Ternøy". Den blei bygd i 1957 og døypt "Skudenes". Båten var spesialbygd for å kryssa Skudefjorden. Den blei tidleg for liten i ruta og blei omdøypt til "Ternøy" i 1970 då den første Skudenes-ferja blei sett i drift. DSD brukte "Ternøy" som reservebåt fram til den blei solgt til Simon Møkster i 1984. I 1985 overtok Rødne-rederiet båten og gav den navnet "Rygerfjell". Nå ligg båten for salg i Kopervik med navnet "Gamle Skudenes".

Westamaranen "Sauda" eller "Mayflower" ligg i flytedokken. Dei var på litt avstand heilt like å sjå til. "Sauda" blei sett inn i Sauda-ruta sommaren 1972. Den blei seldt til Hellas i 1989. "Mayflower" blei også bygd i 1972 for Stavangerske Westamarin for å gå i Karibien. I 1975 kom "Mayflower"  til Ryfylke. Blei seldt tilbake til Karibia i 1991.

Dette bildet frå Klasaskjæret er litt nyare. Det blei lagt ut på Facebook av Steinar Warland. Fotografer er ukjent.

Klasaskjæret ein gong etter 1977. Her ligg alle dei tre Flaggrute-westaranane i opplag. Fotografen er ukjent.

Viss du har innspel, "Fjordsol"-bilde eller andre opplysningar, er eg interessert i det. Mailadressa mi: hjelmelandsfjord@gmail.com.


Kommentar på Facebook:

Torstein Randa 1977 ja. Det var på den tid det lå så mange tankbåter i opplag i Pinå. Vi ser baugen på Veni under brunå. Vi ser og Sjernarøy eller Rennesøy (senere Hidle) på vei ut "Sødehålet". Er der någen så har hørt dette navnet på Engøysundet? Gamle engøyfolk?

Siste tur med "Fjordsol"

"Fjordsol" på veg frå Sauda onsdag 28. september 1977. Saudasjøen i bakgrunnen. Foto: Leif Berge

Fredag 30. september 1977 kom "Fjordsol" til Stavanger frå Sauda for siste gong. Den trufaste sjøbussen hadde då gått i 29 år mellom Sauda og byen.

Ein strålande rutebåt då den blei sett i fart våren 1948. Innhenta av nye tider og utgått på dato  gjekk "Fjordsol" i opplag på Klasaskjæret, Stavangerske sitt verksted midt i havnebassenget i Stavanger hausten 1977.

"Fjordsol" var ein spesiell båt på mange måtar. Den blei bygd i Stavanger og sett inn i fjordafarten i mai 1948. Dette var glanstida til Stavangerske. Dei gamle dampbåtane blei utrangerte og erstatta av nye kvitmalte fjordabåtar med gule skorsteinar. "Den hvite flåte" blei dei kalla og dei blei kjende over heile landet og vel så det.  Systera til "Fjordsol", "Fjordbris" kom rett etterpå. I juni gjekk den også i fjordane. Dei to fjordbussane var prikklike. Det var ikkje mange som kunne skilja dei frå kvarandre utan å sjå navna på skutesida.

Ein annan spesialitet med "Fjordsol": Dei fleste rutebåtane til Stavangerske blei brukt i allslags ruter. Dei gjekk i heile distriktet etterkvart. "Fjordsol" gjekk i Sauda-ruta i all si tid. Derfor blei dette rutebåten i mange saudabuar sitt liv. Det var den som skulle hatt navnet "Sauda", kan du skjøna.

"Fjordsol" hadde følgjande stoppestader i si glanstid: Sauda, Saudasjøen, Sand, Marvik, Jelsa, Stavanger. Avgang Sauda klokka 7. Framme i byen klokka 11.10. Marsjfarten var 14 knop.

Eg fortapte mi sjel til fjordabåtane tidleg i min barndom. Det meste av det eg høyrde om bådane, hugsa eg. Seinare fekk eg jobb som sommarmatros og fekk dermed ekstra mykje kunnskap om denne historia.

"Fjorjdsol"-reportasjen sto i Aftenbladet 1. okotber 1977.

I januar 1977 begynte eg som journalist i Aftenbladet. På denne tida skjedde det store endringar i fjordafarten. Dette var glanstida for westamarane. Flaggskipa frå etterkrigstida song på siste verset.

"Fjordsol" hadde siste sommaren i rutefart. Syster "Fjordbris" låg i opplag på Skjæret. "Fjorddrott" låg og rusta på Jørpeland.

I september masa eg meg til å laga ein laurdagsreportasje om "Fjordsol" sine siste dagar. Saman med fotograf Leif Berge reiste eg ein siste tur med båten. Dette blei halvanna side i avisa 1. oktober 1977.

Planen min nå er å laga adventsbloggar med utgangspunkt i bilda og minna frå denne siste turen med "Fjordsol". Det kan bli ein adventskalender for oss gamle gubbar.

Viss du har innspel, "Fjordsol"-bilde eller andre opplysningar, er eg interessert i det. Mailadressa mi: hjelmelandsfjord@gmail.com.

Kommentarer frå Facebook:

Kolbein Bakka Hugsar Fjordsol, kan du vita ! Ein bytur til året i heile oppveksten, og då me såg by'n langt der framme, var det som å vera på veg inn i eventyret. I gymnastida på Hetland, 1965-68, reiste me kanskje innover laurdag ettermiddag i 14-15-tida, kom til Osen i 19-tida, gjekk "ut på livet" om kvelden, sov neste morgon til langt på dag og reiste att i 15-16-tida. Annige tider, og mykje Fjordsol. Ein og annan gongen mot slutten, vart det Ekspressen på halve tida, men dyrare. Fekk ikkje nytte av "skulemoderasjonskortet" der. Elles minnest eg vėl at reisetida frå by'n var nok til at mange var komne litt i "gleden" før dei gjekk i land på Sand, og gjerne vidare på bussen opp til Osen. Når karane kom att frå Haustmarken i Hillevåg eller når påskatrafikken stod på, var somme jamnt ventande litt " i glansen" slik. Var stoda meir enn tydeleg, sa me ungane at me hadde sett "fudlebassar". Litt Fjordsol-soga dette òg 

Albert Moe Ja, å reisa med Fjordsol var som oftast ei gild reise. Og så den artige mannen i kiosken, Eg meiner han heitte Nilsen. Hugsar han som ein lunefull kar. Spøkefull og i godt humør eine dagen, men sur og gretten andre dagen.

Kolbein Bakka Nilsen heitte han, og humørsvingingar som du seier, Albert Moe. Hugsar du den handdrivne heisen han hadde inne i kiosken ? Kaffien kunne og verta rimeleg beisk utetter dagen, kokt som han var på stor kjel før avgang frå Sauda orle morgon.


Toralf Stuvik På 50talet hadde eg sauer samen med Syvert Nyvoll og David Hagen på beite i Svanndalen ,to sauer blei igjenn då me skulle henta dei.Utpå hausten kom dei med Fjordsol frå Saudasjøen til Jelsa!

Jørund Vandvik Etter eg blei fødd i Sauda 10. november 1955 tok mor og eg Fjordsol heim mot Sand. Men båten grunnstøytte i Saudasjøen, i tjukk tåke. Me måtte i livbåtane for å bli rodd til lands, for deretter å fortsetja med buss til Ropeid/Sand. Kanskje du har tilgang til SA arkiv om hendinga, slik omlag 15. november 55?

Kjell Løvås "Fjordsol" var reservebåt for "Haugesund" på 50 tallet. En kveld på den tiden da de skulle gå fra Kopervik fikk hun trossa i propellen. Hun drev utover. Det lyktes en båt å få sleper ombord slik at hun ikke drev på land.

Kor i fjordane er du, "Eira"?

Kor er dette henne? "Eira" fotografert ein stad i Ryfylke. Bildet tilhøyrer Per Magne Vølstad. 

Dampbåten "Eira" med dampen oppe ein plass inne i ein fjord i Ryfylke. - Kor er dette bildet teke henne? Spørsmålet har Per Magne Vølstad retta til Ryfylkemuseet på Sand. Fotograf var Erling Søiland som var morfaren til Vølstad. Museet har sendt biletet vidare til Terje Bråtveit som har maila det vidare til meg.

Koss i all verda skal eg vita dette? Dette må vera lenge før mi tid.  Dessutan er det berre bratte fjellsider å sjå på biletet. Dei kjenner ikkje eg igjen. Derfor sender eg dette vidare til dei som  måtte orka å lesa denne bloggen.

Forvetenskapen min blei likvel så pass pirra at eg henta fram boka til min gamle Aftenlblad-kollega Magnus Torgersen. Den har tittelen "Fjordabådane" og kom ut i 1980.

- De er få de båtene som har gått lenger i Høgsfjorden enn gamle "Eira", skriv Magnus Torgersen.

"Eira" etter diverse ombygningar. Den gjekk i rutefart frå 1891 til 1950. Bildet er henta frå boka "Fjordabådane" av
Magnus Torgersen. 

"Eira" blei bygd i 1891 i Trondheim for Romsdalens Dampskibsselskab i Molde. Men fem år seinare blei den seldt vidare til Sandnæs, Stavanger og Høgsfjordens Dampskibsselskab og sett inn i rutefart på Høgsfjorden. Dette rederiet hadde alt ein større båt med navnet "Oscar II" som gjekk i same området. Den sistnevnte båten ligg jo i Sandnes som veteranbåt i dag.

I 1924 blei "Eira" seldt til Harald Eide, Fiskå. Nå havna "Eira" i Årdalsruta i konkurranse med Jøsenfjord-selskapet sin "Robert". Etter ei tid blei "Eira" overteken av Jøsenfjord som hadde den fram til 1931. Då dampa båten vidare til Bergen.

Ny eigar var Hjelme & Herløe Dampskibsselskab. "Eira"  blei nå registrert i Bergen og gjekk i fjordafart her fram til 1950.

I 1952 var "Eira"  tilbake på våre kanter. Då blei den opphoggen på Buøy.

På biletet til Vølstad ligg det ein båt på innsida av "Eira".  Eg har lese så mykje i Torgersen-boka at eg fekk mistankar i ein bestemt retning.

"Farmann" med klipperbaug og baugspryd. Bilder er henta frå boka "Fjordabådane" av Magnus Torgersen. 

Torgersen skriv at i 1910 fekk "Eira"-rederiet ein ny båt med navnet "Farmann". Dette var opphaveleg ein yacht med klipperbaug som var bygd i Skottland for ein engelsk lord.  "Heather Bell" var den døypt. Seinare fekk den navnet "Black Pearl" og var svartmalt som det britiske kongeskipet.

Den kom til Stord for å bli norsk rutebåt. Planen var at "Farmann" skulle gå i rutefart mellom Haugesund, Stord og Bergen. Dette blei ingen stor suksess. Etter ei tid kolliderte den med ein annan rutebåt og blei liggjande i opplag i Bergen ei tid før den blei overteken av Sandnes-rederiet.

I 1916 blei "Farmann" seldt tilbake til Bergen og blei ombygd til fraktebåt. Kort tid etterpå kolliderte "Farmann" på veg frå Bergen til Bodø med tomtønner. Den gjekk ned i Alstenfjorden utanfor Sandnessjøen.

Ut frå dette trur eg at bildet er teke ein gong mellom 1910 og 1916 ein stad i Høgsfjord-området. Men kor henne har eg inga meining om. Er det andre som vil prøva seg?


Svar på spørsmåla er stilte i denne bloggen, endar jo alltid opp på facebook istaden for på  bloggen. Derfor har eg klippa og lima slik at blogglesarar får med seg det viktigaste:



lIngvar Mikal Fossan Trebåten "Høgsfjord" bygget 1913 inne ved kai. Kan det være Oltesvik?

LikerVis flere reaksjoner

 · Svar · 

2

 · 25. november kl. 14:39

Fjern

Kjell Magnar Stangeland Godt alternativ og sikkert riktig 🤗

LikerVis flere reaksjoner

 · Svar · 25. november kl. 14:52

Fjern

Skriv et svar ...

Jone Laugaland Du har heilt rett, Ingvar Mikal Fossan, dette er Høgsfjord. Farmann var jo spinngale. Denne gjekk på Høgsfjorden fram til 1930.

ngvar Mikal Fossan "Høgsfjord" ble solgt i 1931 for da kjøpte Høgsfjord ruteselskap "Lysefjord 1", som forliste i innløpet til Årdalsfjorden i 1941. Utleigt til Jøsenfjord Ruteselskap.

LikerVis flere reaksjoner

 · Svar · 

3

 · 25. november kl. 15:38 · Redigert

Fjern

Steinar Warland Jeg hadde en prat med Nils Vold på telefonen i dag. Han mente også at det var Oltesvik.

LikerVis flere reaksjoner

 · Svar · 

1

 · 25. november kl. 19:35

Fjern

Kenneth Kristensen E nok Oltesvik,har lasta mye steinstøv dere senere tid😊

LikerVis flere reaksjoner

 · Svar · 25. november kl. 21:56

Styrmann Olsen på hesteryggen

"Lilly", siste gardshesten på Kvitsøy, fekk hjelp av både styrmann Erling Olsen og kaptein
Sankey Fjeld  då ho skulle i land frå "Sjernarøy" i 1973. Foto: Leif Berge.

Lilly - den gamle merra - nekta plent å gå i land frå "Sjernarøy" i Stavanger. Ikkje løye det. Slakthus-bilen venta på den krok-hasa og stivbeinte 33-åringen når ho kom seg over landgangen og inn på kaien.

Lilly var den siste arbeidshesten på Kvitsøy. Heilt sidan 1947 hadde ho vore ein trufast gardshest for eigaren, Ingvald P. Håland.

Øyken nekta plent å gå i land frå fjordabåten "Sjernarøy". Ho sto sta og stiv under bakken og ville ikkje rikka seg.  Men styrmann Erling Olsen frå Mosterøy var ikkje rådlaus. Ute på øyane var dei vande med husdyr av alle slag.

Styrmannen fekk på seg kjeladressen og svinga seg opp på hesteryggen. Då blei det liv i Lilly. Ho trippa tvilande over dekket og ved landgangen sto kaptein Sankey Fjeld som tok tak i grima og hjelpte hesten trygt ned over landgangen.

På kaien sto Aftenblad-fotograf Leif Berge og fekk foreviga den historiske hendinga. Neste dag, 30. januar 1973, var Lilly frå Kvitsøy fyrsteside-stoff i Aftenbladet.

Fotografen fekk nok  hjelp av ein journalist i avisa som skreiv ein inspirert tekst til bildet frå kaien. Skulle ikkje forundra meg om det er Jon Moe eller Per Surnevik som har forfatta dette:

"Lilly hans Ingvald P. Håland har gått i skjekene dei fleste av sine 33 år. Opphavleg kom ho til verda i 1940, men først i 1947 kom ho til husbonden sin på Kvitsøy. På den tida var ho i godt lag på øyane vest i havet, men med åra har traktorane fortrengt den eine merra etter den andre, og nå var det ikkje rom for Lilly heller. På kaien venta slakteribilen.

Det er alltid sakn når hesten dreg av garden. Når siste hesten fêr frå kommunen, då er det ein epoke som ebbar ut. Det er ein milepæl i ei endelaus utvikling: Det året då vårsilda ikkje lenger sto i fjorden, og det var det året då Kvitsøybuane lærte seg å mata krabben.

Men dette er det året då siste merra fôr frå øya. Ingen veit om noko hestemule skal gnaga Kvitsøygras meir. "

Lilly var nok den siste gardshesten på Kvitsøy. Men det har vore "fornøyelseshestar" her seinare.

Dette bildet fekk Erling Olsen av fotografen og han har hatt det hengande i stova si heime på Mosterøy. Eg fekk ein kopi av han. Nå er det også forsvarleg arkivert i Aftenbladet.

Nesten-forlis forsinka forlovelsen

Forlova ein dag forsinka. Solveig Norland og
Arnt Søllesvik 23. august 1953.

Ei spent Stranda-jenta sto på Ryfylkekaien i Stavanger og venta på fjordabåten "Bokn" på laurdagskvelden 22. august 1953. Ikkje rart ho var litt oppspilt. Ho skulle forlova seg med styrmannen om bord, Arnt Søllesvik, nettopp denne kvelden.

Gullringane var trygt plassert i styrmannslugaren på "Bokn". Arnt hadde fått låna ein ring av Solveig slik at han hadde ordna med passeleg stor ring til henne. Solveig hadde jobb på Forbruken på Tau. Ho kunne ikkje ta seg fri midt i veka for å dra til gullsmed i byen.

Denne kvelden skulle båten komma i rute frå Muslandsvåg. Men den kom ikkje. Solveig venta og venta. Ingen båt.

Til slutt måtte ho ta båten tilbake til Tau og overnatta der. Ho visste ikkje kva som hadde skjedd. Folk hadde ikkje mobiltelefon på den tida. Kan du tenkja deg?

"Bokn" i Børevigå mange år seinare. Foto: Johannes Østvold.

På søndagsmorgonen drog ho til byen igjen. Då låg "Bokn" ved Ryfylkekaien, klar til å gå til Rennesøy på føremiddagen.

Då fekk ho forklaringa: "Bokn" hadde gått på land på Vassøy. Rorkjettingen hadde sett seg fast og dermed mista kapteinen styringa på båten. Dei som var om bord måtte ta seg av passasjerar og båten. Dei fire passasjerane om bord blei tekne om bord i ein passerande båt og kom seg til byen.

Men skipper og styrmann måtte få kontakt med folk i Stavangerske som kunne skaffa hjelp til å få "Bokn" brakt flott som dei kalte det på den tida.  Slepebåten "Klas" kom etterkvart dampande frå Klasaskjæret til Vassøy for å dra "Bokn" av grunnen.

Då båten gjekk frå byen måtte styrmannen selja billettar aller fyrst. Så kom han i full fart ned i lugaren og dermed fekk dei endeleg gullringane på ringfingrane ein plass på veg mot Sørbø på Rennesøy. Dei var ringforlova, men dei gjekk ikkje akkurat rundt og vifta med fingrane. Ingen andre visste om kva dei hadde planlagt.

Side 2 i Aftenlbladet mandag 24. august 1953,

Systrene til Arnt Søllesvik var dei fyrste som fekk vita om forlovelsen. Og dei handla raskt. Neste morgon var dei nede i Aftenbladet og sørga for forlovelsesnotis som sto i avisa same dagen. Mor til Solveig ante ingenting før ho les i Aftenbladet at dottera var forlova.

På same sida i Aftenbladet sto det også om grunnstøytinga til "Bokn".

Aftenbladet side 2 mandag 24. august 1953.

Alt gjekk etterkvart som det var tenkt. Men forlovelsesdatoen blei ein dag seinare på grunn av denne rorkjettingen på "Bokn".

Solbakk-jenta som forelska seg i "Fjordbris"-matrosen

Dei fann tonen, Solveig Norland frå Solbakk og matrosen på  «Fjordbris»,
Arnt Søllesvik. Dei traff kvarandre i 1952.

Av og til blir det med lange blikk. Andre gonger seier det klikk. Solveig frå Solbakk og styrmann Arnt Søllesvik på «Fjordbris» sende blikk, men stoppa ikkje der. Dei blei kjende og kjærastar. Seinare forlova dei seg, gifta seg og stifta familie.

Solbakk var ingen filleplass i 1950. Rutebåten «Fjordbris» var innom på Solbakk fleire gonger til dagen i ruta mellom Stavanger, Tau og Jørpeland. På den tida var det to butikkar der. Du kunne velja om du ville vera kunde hjå Byberg eller Tveita.

I dag hadde ingen ant noko om dette vegkrysset mellom Tau og Jørpeland viss det ikkje var for Ryfast-tunnellen. Den stikk ned under fjorden frå Solbakk og skal enda opp på bylandet etterkvart.

«Fjordbris» var eit dagleg syn på kaien på Solbakk. Bildet er teke 1. juni 1954. Tveita-butikken til venstre. Byberg
til høgre. (Flyfoto) 

20 år gamle Solveig Norland jobba som butikkjente på Forbruken på Tau på den tida då ho blei kjend med sjømannen om bord i «Fjordbris».

- Eg gjorde meg ærend på kaien når båten kom viss han var på om bord. Og på søndagskveldane reiste me til byen med «Fjordbris», fortel Solveig.

Den unge tysværbuen Arnt Søllesvik starta karrieren i Stavangerske i 1952. 23-åringen var styrmann om sommaren og matros om vinteren dei fyrste åra. Sjømannskap hadde han lært seg på fiskeskøyta «Sjøliv» til onkelen på Bremnes. Han hadde også vore dreng både på Finnøy og på Jæren. Som 16-åring pløydde  han med to hestar. God trening for ein som seinare blei hurtigbåtskipper og måtte manøvrera med to motorar på ein gong.

 Solveig Norland måtte også tidleg ut i arbeidslivet. Fyrste jobben hadde ho på telefonstasjonen på Tau. Den var plassert i Ødvin-butikken. Der var ho i eit år før ho begynte som butikkjente på Forbruken som låg vegg i vegg med Ødvin. Venninna Bjørg Kleven sto på Ødvin-butikken.

På Forbruken på Tau var det fire butikk-jenter på denne tida. Sofie Høiland, Kjellaug Riveland og Ingfrid Tveit var kollegene til Solveig. Dei jobba ikkje berre på butikken. Dei hadde også som oppgave å laga middag for dei to mannlege butikk-betjentane Bjarne Mæland og Reidar Skogerbø.

I dag tek det ikkje mange minutt med bil frå Tau til Solbakk. Men tidleg på 1950-talet blei det rekna som langt. Vegen mellom Solbakk og Tau var ikkje rare greiene.  Solveig budde heime om sommaren og sykla til jobben på Tau. Om vinteren budde ho på hybel på Tau.

Dei tre matrosane på «Fjordbris» fann alle kjærastar på Strandalandet.
Frå venstre: Kåre Sjursen, Arnt Søllesvik og Olav Høyvik. Bildet tilhøyrer
Søllesvik. Bildet tilhøyrer Solveig Søllesvik. 

  

Berit Lauvsnes frå Jørpeland og
Kåre Sjursen frå Hjelmeland. 

Ein laurdagskveld etter at Solveig og Arnt var blitt kjærastar, var ho med «Fjordbris» til Jørpeland på siste turen om kvelden. Koss kom ho seg då heim til foreldra på Solbakk.

Null problem. Den unge kavaleren treiv ein sykkel som sto og støtta seg til ein stolpe på kaien. Sette Solveig på stanga og sykla henne heim til Solbakk.

«Fjordbris»-matrosane hadde sans for Stranda-jenter i 1952. Arnt Søllesvik seilte saman med Kåre Sjursen frå Hjelmeland og Olav Høyvik som også traff sine seinare ektefeller medan dei seilte i rutefart på Strandalandet.

 Kåre Sjursen møtte ei jenta frå Jørpeland, Berit Lauvsnes. Ho jobba på Forbruken på Jørpeland. Hjelmelandsbuen gjekk i land, gifta seg med Berit og blei stålverksarbeidar. Olav Høyvik blei kjærast og gift med Marit Eie frå Kjølevik.  Olav Høyvik seilte i Stavangerske i nærare 40 år før han blei pensjonist.

I neste bloggen min skal eg fortelja om då Solveig Norland og Arnt Søllesvik skulle forlova seg. Det blei meir komplisert enn dei hadde tenkt.

Solveig Søllesvik fortalte meg denne historien for eit par år sidan. Ho var ein flink forteljar. Dette resulterte i fleire bloggar. Solveig Søllesvik døydde i sommar, 86 år gammal.

Full kaptein gjekk på grunn med "Strand"

Frå fyrstesida Stavanger Aftenbladet 3. juli 1956.

I panikk hoppa ei ung jente på sjøen og greidde å symja til lands. Eit par andre passasjerar sprang opp i styrehuset og fekk stoppa båten før den gjekk på land på Foldøy. Kapteinen på "Strand" var så full at han var ute av stand til å gjera jobben sin.

Skandalen var eit faktum i Ryfylke laurdagskvelden 30. juni 1956.

Rutebåten "Strand" gjekk i rute frå Stavanger i ruta si til Vatlandsvåg. Det var sommar og ferietid og forholdsvis mykje folk om bord.

Då båten var på veg mot Foldøy, var det folk om bord som undra seg. Kursen mot kaien var uvanleg. Plutseleg gjekk båten på grunn. Dei 50 - 60 passasjerane om bord forsto at noko var gale. Panikken breidde seg. Passasjerar tok seg inn i styrehuset og fekk bakka opp før båten rente på land.

Ei oppskakande hending i både Stavangerske og Rogaland. Denne saka let seg ikkje dyssa ned. I Aftenbladet sto det ikkje eit ord om saka på mandagen. Det sat langt inne i avisa å omtala skandalar i Stavangerske. Men tirsdag 3. juli blei saka slått opp på fyrstesida med tittelen: "Snarrådige passasjerer reddet rutebåten "Strand".

Lensmann Einar Thorsen i Jelsa hadde avhøyrt mannskap og passasjerar og han opplyste at årsaka til uhellet var at skipperen var berusa. Båten var ikkje skada. Det var ingen lekkasjer etter grunnstøytinga. Difor kunne båten fortsetja i ruta etter hendinga.

Rogaland politikammer skulle ta seg av den vidare etterforskninga.

Eg har søkt forgjeves i Aftenbladet etter meir stoff om denne hendinga. Det ser ikkje ut til at den blei omtala seinare.

I 2005 kom eg tilfeldigvis i prat med to eldre karar på Nedstrand. Den eine hadde reist med "Strand" på denne dagen.

- Saman med ein kamerat sat eg framme under bakken. Me hadde vore ein tur i byen og hadde kjøpt ei flaske med brennevin. Denne hadde me spretta og me tok oss eit par drammar på båten. Plutseleg sto skipperen på dekket framføre oss. Me stokk fordi me trudde han ville ta flaska frå oss. Men han spurte om å få ein dram og han kom fram til oss og fekk ein dram til seinare også.

Kan skjøna me tykte det sto til å spandera dram på skipperen, fortalde mannen som gjekk av på ein stoppestad før Foldøy.  Dei to kameratane fekk høyra kva som hadde skjedd seinare på kvelden. Om desse karane nokon gong blei avhøyrte av politiet veit eg ingenting om.

Mannskapssjef Rasmus
Kyvik i DSD.

Dette blei nok også ein sak for den legendariske mannskapssjefen i Stavangerske, Rasmus Kyvik. I årevis hadde han denne stillinga.  Han var ein brumlebass, men veldig godhjerta når det kom til stykket. Mannskapssjefen hadde nok eit ord med i laget når denne triste saka skulle få ei løysing.

Kapteinen på "Strand" hadde jo skjemt ut både seg sjølv og rederiet. Men Stavangerske-folk som hadde vore der i årevis, blei ikkje sett på gata utan vidare. Dei følte ansvar for sine i den tida. Kapteinen måtte gå på land. Han fekk ikkje vera skipsførar meir, men fekk andre oppgåver av meir underordna art i selskapet.



Eg tok kontakt med Statsarkivet i Stavanger. Der låg saksmappa frå Rogaland politikammer. Rett nok mangla alle dokumenta i saka, men saksgangen er notert. Ingenting tyder på at det var sjøforklaring etter denne hendinga.

15. oktober 1956 hadde Rogaland politikammer fastsett straffereaksjonen mot kapteinen. Han fekk ei bot på 400 kroner, subsidiært 21 dagars fengsel. Tre dagar seinare er det notert i saksmappa at kapteinen har vedteke bota.

400 kroner tilsvarar vel 5000 kroner i dagens pengeverdi.