Tøffing frå Tau var skipper då 192 - «Hjelmelandsfjord» kryssa Nordsjøen

 

Hallvard Berntsen frå Tau hadde kommandoen då  «Hjelmelandsfjord»
 kryssa Nordsjøen hausten 1946. Bildet tilhøyrer Helga Warland.

Skodda var tjukk som graut i Den Engelske Kanalen då 192 (seinare «Hjelmelandsfjord») kasta loss i Southampton laurdag 28. september 1946 kl. 1530. Med los om bord skulle det tidlegare krigsskipet nå "kjøra slalåm" gjennom leia som skulle vera minefri. Bøyar markerte kor det var trygt å gå.

Det var betrudde folk frå Jøsenfjord-selskapet mellom dei sju mennene om bord, men korkje kaptein Ola Hagen eller styrmann Johannes Langvik hadde papirer eller kunnskap for ein slik seilas som nå venta i dei kommande dagane.

Gjengen som tok 192 - «Hjelmelandsfjord» over Nordsjøen til Stavaanger, Frå venstre: Ola Hagen,
Sjur Randa, Knut Gjil, Johannes Langvik, Sivert Sivertsen, Ludvig Sivertsen og 
Hallvard Berntsen. Bildet tilhøyrer Ståle Randa.

Då dei kvitta seg med den britiske losen klokka 17.25, var det ein skikkeleg sjømann som hadde styringa og kommandoen om bord på veg ut i rom sjø. Hallvard Berntsen frå Tau var hyrt inn for denne turen. 60-åringen hadde vore ute på havet ei sur haustnatt før. Han sytte ikkje for å ta denne korttidsjobben som skipper på det tidlegare krigsskipet.

Så snart den unge  Hallvard Berntsen var konfirmert av Høle-presten, reiste han til sjøs. Han drog verda rundt med seilskip frå ymse nasjonar. Då han hadde lagt seg opp pengar nok, kom han heim og tok både styrmanns- og skipperskule.

Men i 1927 gjekk sjømannen i land. Han kjøpte seg gard i Botne i Strand. Nå blei han med i Strand kommunestyre og kjempa hardt for å få veg til Botne. Men han var ikkje ferdig på sjøen. I 1937 selde han garden og flytta til Tau der han budde resten av sitt liv.

Nå blei Hallvard Berntsen skipsredar og skipper på eigen båt. Men han ville ikkje samarbeida med tyskarane då krigen kom. Då gjekk han i land til det blei fred i landet. Han fortsette som skipper og skipsredar fram til helsa svikta og han måtte overlata drifta til sonen Bernt som dreiv familierederiet vidare i mange år.

Så Hallvard Berntsen var ikkje noko uprøvd fyrstereis då han tok kommandoen på den åpne brua på landgangsbåt 192. Her var det ikkje eit styrehus der ein kunne stå tørt og varmt og manøvrera og navigera då den framtidige fjordabåten gjekk ut i Den Engelske Kanalen og vidare ut i Nordsjøen.

Slik såg det tidlegare krigsskipet ut då det kryssa Nordsjøen i 1946.

Han hadde ikkje stort av hjelpemidler når han skulle finna vegen over havet til Stavanger: Kart, kompass og klokka var vel dei viktigaste. I tillegg hadde dei morselampe og slepelogg. Det var truleg ikkje nokon form for radio-samband om bord.

Frå loggboka på 192 «Hjelmelandsfjord» fyrste dag av reisa.

Med vaksen mannfolk-skrift blei reisa dokumentert i loggboka. Det er ikkje alt eg har greidd å tyda i den kopien som eg har sett, men det det var skodd, surt regn, kuling og liten storm på turen. Dette er notert i loggen.

Dei gjekk på laurdagen frå Southampton. Dei sleit med skodda på fyrste del av turen. Så blei det vind. Frisk kuling, skreiv Berntsen i loggboka.

Natt til onsdag blei det meir og meir vind. - Tiltagende til liten storm, skyet. Voldsom slingring og overvand, noterte Berntsen.

Dei fleste om bord var sjøsjuke nå. Kaptein Berntsen hadde medisin mot den slags elendighet. - Det ligg ei flaska brennevin i skuffa i bestikk-lugaren. Gå ned og ta ein slurk. Det kan hjelpa, sa han til "pasientane".

Klokka 8.15 passerte 192 -«Hjelmelandsfjord» Feistein fyr. Dei sjøsjuke såg land. Ein halv time seinare fekk dei los om bord.

- Kl. 10.30 fortøyede ved Slakthuskaien, noterte kaptein Berntsen i loggboka og sette punktum og gjekk i land.

Loggboka på siste dagen av turen. 

Med ein annan penn og finare handskrift står det litt lenger nede på same arket i loggboka: - Vi var glad at turen var gjordt. Dette skal vera handskrifta til Ola Hagen som var skipper då båten blei flytta frå Slakthuskaien til kaien utanfor Jøsenfjord-selskapet sitt verksted på Buøy. Men då var Hallvard Berntsen heime på Tau.

Notis i Aftenbladet 5. oktober 1946.



(Steinar Warland og Torstein Randa har hjelpt meg med opplysningar om turen over Nordsjøen. I tillegg var det ein god nekrolog om Hallvard Berntsen i Aftenbladet då han døydde i 1956.)