Ei flaska whisky for ein «Solbakk»-livbåt

Ein mann frå Riska bytta til seg ein livbåt frå «Solbakk» for ei flaska
whisky, blir det fortalt.

Dei flotte livbåtane på brudekket på «Solbakk» blei erstatta med nymoderne flåtar ein gong på 1990-talet. Nå fekk dei tilsette i Rogaland Trafikkselskap (Stavangerske) tilbod om å kjøpa dei utrangerte livbåtane. Sjølv om dei var billege, var det ikkje akkurat siste skrik på lystbåt-fronten. 

Dermed fekk ein mann på andre sida av Riska-havet bytta til seg ein av desse livbåtane for ei whisky-flaske, blir det fortalt. Båten havna i Riska der den heller ikkje blei brukt noko særleg.

Men naturvern-entusiastane som hadde skoga og rydda på Stora Marøy midt ute i fjorden mellom båthavna i Breivik i Stavanger og Usken, var på jakt etter ein båt som kunne brukast til å frakta barn og ungdom ut til Stora Marøy.

«Marøyferjå» på vei ut fra Breivik med Erik Thoring ved roret. Flyktningeskipet har en utrangerte livbåten og så blitt kalt.

Marøy-folka fekk tips om livbåten frå «Solbakk» som låg og vansmekta inne i Riska. Dei kjøpte den. Kva dei betalte, har eg ikkje fått greie på.

Nå blei det starta rederi og navnet på livbåten blei «Marøyferjå». Det blei ikkje seldt billettar til dei reisande til Marøy, men det blei seldt aksjar til dei som hadde pengar.

Erik Thoring var ein sentral mann i oppryddinga på Stora Marøy. Han er dagleg leiar i Rogaland Naturvern, men også sonen til gudmora for «Solbakk».

«Marøyferjå» blei brukt som badebåt i sommarferiane. Den har også vore mykje brukt av elevar frå St. Johannes Læringsenter og for skolelevar som har gått på Nylund SFO.

Denne sommaren har det ikkje vore nokon rutefart med «Marøyferjå». Dermed har den blitt liggjande lite brukt i båthavna i Breivik. Ifølge Erik Thoring er fartyet i god stand. Det står ein Sabb motor på 10 hestekrefter om bord.

På Marøy var det gardsbruk på 1800-talet. Tidleg på 1900-talet var det ein institusjon for mannlege alkoholikarar her.

I 1923 overtok Staten ved Landbruksdepartementet Marøy og dreiv karantenestasjon her. Ponniane til Lenden blei plasserte her då dei kom frå utlandet. Karantenestasjonen blei nedlagt etter krigen og øya blei overteken av Stavanger kommune. Den blei ikkje brukt og grodde til. I 1999 blei det laga ein skjøtselplan for øya og dette blei eit prosjekt for Naturvernforbundet.

«Solbakk»-gudmora totalt gløymt av media!

«Solbakk» er døypt og gudmora Anne Margrethe Thoring har fått blomster
av Rosenberg-direktør Hans Jørgen Frank til venstre. Ektemann Chr. Aug.
Thoring til høgre.

Koss i all vide verda kan det ha skjedd? Anne Margrethe Thoring døypte den nye ferja «Solbakk» etter alle kunstens regler. Byens maritime fiff var frammøtte på ærestribunen på Rosenberg: Havnesjef Oscar Smith-Jacobsen hadde teke på seg si finaste uniform og ein heil gjeng med arbeidsfolk omkransa nybygget og plattforma med dei inviterte gjestene.

Tenk det: Ikkje eit ord i avisa. Kor var Aftenbladet fredag 28. juli 1978? Hadde Aftenbladet sin ferje- og fjordabåt-journalist ferie? Eg personleg var også journalist i avisa på den tida og skreiv ein del om ferjer og fjordabåtar. Men eg hadde heilt sikkert ferie og var i ferd med å slutta i hovedredaksjonen i Stavanger for å bli ny Sauda-korrespondent i august 1978. Eg vil ikkje ta på meg skulda for dette.

Gudmora, Anne Margrethe Thoring, får blomster av Rosenberg-direktør Hans Jørgen Frank. Havnesjef Oscar Smith-Jacobsen er mannen i uniform. Mannen med lys frakk er Herlof Lærdal. Dei andre har eg ikkje navn på.

Gudmora, Anne Margrethe Thoring, var gift med Arbeiderparti-politiker Chr. Aug. Thoring. Han var styremedlem i Stavangerske som representant for Rogaland fylkeskommune. Dei fleste gudmødrene blei på den tida som oftast plukka ut mellom ektefellene til anten direktørane eller styremedlemmene i rederiet.

Men Anne Margrethe Thoring hadde Stavangerske i blodet. Far hennar, Kristian Pallesen, var kaptein på Stavangerske sine kystskip i mange år.

I dag skal me ordna opp etter 40 år gamle fadesen. Dei som har gått rundt i 40 år og venta på reportasjen frå «Solbakk»-dåpen, skal nå få sjå bilete og lesa om ferjedåpen på Buøy fredag 28. juli 1978.

«Solbakk» nydøypt og overteken av Stavangerske fredag 28. juli 1978.

Vêret var ikkje det beste på denne dagen. Det både regna og bles, men alt gjekk av i likaste laget. Gudmora fekk blomster av av Rosenberg-direktør Hans Jørgen Frank og eit armbånd i gull etter dåpen. Deretter var det tid til ein tur på fjorden med den nye ferja som nå blei overteken av Stavangerske.

Rosenberg hadde hyra inn sin eigen fotograf til dåpen og gudmora fekk seinare ein bilde-album som eit minne om ferjedåpen.

92-årige Anne Margrethe Thoring med bildealbumen frå 1978.

Anne Margrethe Thoring er fortsatt oppegåande og hugsar godt då ho døypte «Solbakk». Sonen Erik skanna bilda frå albumen og dermed kan me dokumentera kva som skjedde. To dagar etter dåpen, søndag 30. juli, blei «Solbakk» sett inn i Tau-sambandet.

Nesten to veker seinare, 8. august 1978, hadde Rogalands Avis ein stor bilde-reportasje om den nye ferja. Både dei reisande og mannskapet var fulle av lovord om «Solbakk».

Er det nokon som har tipsa avisa om at det hadde vore lite stoff om den nye ferja? Mannen til gudmora, Chr. Aug. Thoring, hadde tidlegare vore både styreformann og

styremedlem i arbeiderparti-avisa Rogalands Avis. Er det han som har teke ein telefon til avisa? Det får me ikkje noko svar på i dag. Uansett. det står ingenting om dåpen eller navn på gudmora i Rogalands Avis heller.

Litt seint, men nå er alt sett på plass om ferjedåpen for 40 år sidan.

Fire år blei «Solbakk» gåande i mellom Tau og Stavanger. Frå 1982 gjekk den i Midtsambandet mellom Stavanger, Finnøy og Nedstrand. I 2000 blei ferja seld til Bjørklids ferjerederi i Troms og etterkvart omdøypt til «Stallovarre».

Det kjem meir «Solbakk»-stoff i neste veke.

Hei! Kor er skipsrattet blitt av?

Skipsrattet mangla på «Solbakk». Matros Inge
Eiane styrer med hendelen han har mellom
fingrane. Kaptein Knut Skipanes med
maskinhendlane. Bilde: Stavanger byarkiv. 

Hallo! Kva har skjedd her? Skipsrattet er jo borte på «Solbakk».

Her ser du to godt vaksne mannfolk som har jobba på båtar i heile sitt liv. Her styrer dei den nye og moderne bilferja «Solbakk» til Tau sommaren 1978.

Kapteinen, Knut Skipanes, hadde mange år bak seg på den klassiske fjordabåten «Haugesund». Der sto kapteinen ofte ute på bruvingen når båten la til kai. Ein styrmann og ein rormann var på plass inne i styrehuset og manøvrerte og balerte slik kapteinen befalte.

På «Solbakk» var det ikkje nokon bruving der kapteinen kunne stå og visa seg fram. Her måtte kapteinen fint stå og hala i maskinhendlane sjøl. På sida hadde han matrosen, Inge Eiane, som heldt i rorhendelen. Ikkje nok med det. Då ferja skulle leggja til kai, måtte kapteinen ordna opp åleine i styrehuset.

Matros Jan Eie måtte fint stå som rormann på gamle «Strand»
i 1968.

Med pendelferjene forsvann det gammeldagse skipsrattet. Det gjorde mykje av den gamle kapteinsglorien også. Blårussen hadde gjort sitt inntog i ferjedrifta også. Dei talde pengar og var på jakt etter innsparingar. I Tau-ferjene si glanstid var det tre matrosar om bord.

Nå var det berre to. Då kunne ein ikkje ha den eine matrosen i styrehuset når ferja la til kai. Kapteinen blei dermed ståande åleine på brua. Her var det ikkje hjelp å få.

For ein godt vaksen kaptein var pendelferjene ei utfordring. Åleine på brua skulle dei passa på propellar og ror i begge endar av ferja. Dei brukte propellen bak til å gå framover og måtte bakka opp med den forut når dei nærma seg ferjestøa. Viss dei ikkje hadde klargjort propellen forut slik at dei kunne bremsa med den i passeleg tid, kunne dei gå i ferjestøa med eit brak. Det hende. Uff og atter uff.

Tradisjonen var at matrosen sto til rors mens kapteinen kunne ha ein høg krakk der han sat og heldt utkikk. På Stavangerske sine fjordabåtar og ferjer fekk den eldste og mest erfarne matrosen tittelen rormann og styrte til kai. Dei andre matrosane hadde sine rortørnar til faste tider.

Rormann Olav Høyvik og kaptein Leonard Johansen
på «Fjordsol» i 1965. Bildet tilhøyrer Kjell Olav Høvik,

I enkelte ruter blei rormenene kalla for kjentmenn og det blei også sagt at dei var losar. Dei var gode å ha for kapteinane når skodda kom. Båtane var utan radar, men gjekk full fart og styrte etter kompass og klokke. I kursboka hadde dei notert kor lenge dei skulle gå på dei skiftande kursane. Som regel heldt dei ruta sjølv om sikten var lik null. Ikkje rart at rormennene blei beundra for sine kunnskaper.

Det blir fortalt at ein av dei gamle rormennene på rutebåten «Fjordsol» som gjekk i Sauda-ruta, tok det som ein personleg fornærmelse at dei installerte radar om bord.

På pendelferjene braut ein dei gamle tradisjonane vidare ned. Matrosen fekk eigen krakk til å sitja på når han var oppe for å styra. I juni 1986 laga Aftenbladet ein reportasje der dei var med «Solbakk» på ein tur til Tau. Bakgrunnen for å skriva i avisa om ferja, var at på dette tidspunktet var det aktuelt å oppretta eit eige fylkesrederi til å ta seg av ruteferdsla på sjøen i Rogaland. Aftenbladet ville vita kva passasjerar og tilsette om bord meinte om dette framlegget.

Reportasjeteamet frå Aftenbladet, journalist Margunn Ueland og fotograf Morten Jørgensen, var også i styrehuset og snakka med kaptein Anders Tindeland og matros Olav Ommundsen som begge meinte dei hadde det godt i Stavangerske. Denne ideen blei heller aldri realisert.

Matros Olav Ommundsen fann seg godt til rette i stolen som rormann på «Solbakk».  Med høgre foten styrer han ferja. Skoen ligg på hendelen som Inge Eiane hadde mellom fingrane.  Han hadde stått mykje og hala på eit ratt på båtane opp
 gjennom åra. Foto: Morten Jørgensen, Stavanger Aftenblad.

På bildet ser du at Ommundsen sit godt i stolen med beina på manøvreringspulten. Med høgrefoten på rorhendelen styrer han ferja. Ikkje løye at hjelmelandsbuen var blid og fornøgd om bord i «Solbakk». Han hadde tida stått og bala med det gammeldags rattet på båtane.

Men dette var jo altfor godt til å vara. Trur du at matrosane blei verande i styrehuset i åra som kom?

Dette spørsmålet let me liggja til ein ny blogg.

Matros med lange underbukser

Dekksplassen blei skikkeleg utnytta når matros Inge Eiane dirigerte
bilane på plass. Bildet tilhøyrer Stavanger byarkiv.

Nokre få varmande solstråler fekk ikkje matros Inge Eiane til å gå bananas i kleskapet. Han brukte lange, kvite underbukser uansett temperatur. Så mange gonger som han hadde frose og lidt vondt på sjøen opp gjennom åra hadde han ingenting mot å ha det litt i det varmaste laget av og til.

Ferjematrosen frå øya Sokn i Rennesøy kommune hefta seg ikkje med moteluner. Han kledde seg praktisk og greit. Arbeidet skulle gjerast, fort og greit.

Inge Eiane fekk tidleg prøva seg på sjøen. Som 15-åring blei han hyra inn som kokk på brislingfisket i 1931. Med Eiane-familien si fiskeskøyta «Prøven» fekk han røynt seg i mange år. «Prøven» var ei svenskeskøyta frå 1905. Det var faren og onkelen som kjøpte skøyta i 1920. Seinare overtok Inge og broren Jon. Dei var med på alle typar fiske der det var pengar å henta. Brisling, sild og i etterkrigsåra tråla dei reke utanfor Jærens Rev.

Med den over 50 år gamle skøyta med ein Volda-motor frå 1941 låg Inge og broren Ola Eiane og vaka utpå Jærhavet på jakt etter rekefangstar som dei leverte i Sirevåg eller Egersund.

Kona til Inge, Kristine, sukka letta ut den dagen mannen tok til vitet og reiste til byen for å spørja etter matros-jobb i Stavangerske. Kan du tenkja deg alle dei dagar og netter ho hadde gått heime på Sokn og engsta seg for mannen og svogeren som var på fisket. Ikkje rart at ho hadde teke på seg vervet som kontaktperson for Den Indre Sjømannsmisjon i Mosterøy kommune.

I 1958 gjekk fiskaren frå Sokn om bord i fjordabåten «Rennesøy». Dette var ingen kvileheim for utslitne fiskarar. Her måtte matrosane bala med krettur, mjølkespann, mjølsekker og tomatkassar frå morgon til kveld. «Rennesøy» var innom åtte kaiar frå den gjekk frå Sørbø om morgonen til båten var framme i Stavanger på føremiddagen.

Det blir fortalt at ein mann som møtte i retten, blei spurt om han var tidlegare straffa: - Nei, svara han, men eg har vore matros eit år i Rennesøy-ruta.

Her er ein konsentret Inge Eiane i full gang med å samla inn billettar på øvre dekk på «Solbakk» i august 1978.
 Bildet tilhøyrer Stavanger Byarkiv. 

I 1966 hadde Inge Eiane sona si straff på «Rennesøy». Då gjekk han om bord i den flettande nye Tau-ferja «Strand». Jobben her var reine ferien for ein som hadde åtte år bak seg på «Rennesøy». Men dette var ein matros som tok jobben på alvor. Slarv var aldri aktuelt.

Grunnen til at eg kan skildra Inge Eiane så inngåande: Eg var ferie-avløysar som matros om bord i «Strand» fire somrar på rad frå 1967. Dei to matrosane på «Strand» delte lugar i baugen. Då kunne eg ikkje unngå å leggja merke til at lugarkameraten hadde lang underbukse og kommenterte sjølvsagt det. Han sa som det var. Korte underbukser bruka han aldri. Eg tykte jo som 18-åring sjølvsagt at Inge Eiane var steingammal med sine 51 år. Det er rart, men i dag ser eg av ein eller annan grunn på 51-åringar som ungdommar.

I den tida hadde mannskapet sjølv ansvaret for sin eigen mat. Som regel så gjekk dei saman og laga middag. Inge Eiane med sin bakgrunn som kokk på brislingfisket sto ofte for kokinga. Rett som det var kom han med eigen tørrfisk. Den hadde han personleg fiska, gjort opp og tørka på løeveggen heime på Sokn. Kanskje hadde han med sjølvdyrka poteter også. Det kan eg ikkje hugsa. Men det blei billeg og god middag for skipskameratane.

Inge Eiane som jordbærseljar. Bildet
sto i Aftenbladet i juli 1978.

Den påpasselege mannen gjorde ikkje mange tabbar som eg hugsar, bortsett frå ein.

På den tida gjekk styrmannen rundt og selde billettar til dei reisande etter at ferja hadde gått frå kai. Etterpå var det ein av matrosane sin jobb å sjekka at alle hadde betalt for turen. Han samla inn igjen billettane som deretter blei levert til kapteinen oppe i styrehuset.

Ein ettermiddag sto eg på akterdekket då ferja hadde klappa til kai på Tau. Då kom det ein del folk til meg og leverte billettane sine. - Det var ingen som kom og samla billettar i nedre salong, fortalde dei.

Då blei eg overraska. Det var Inge Eiane som hadde vore rundt etter billettane.

- Var du ikkje i salongen nede og samla billettar, spurde eg Inge etterpå.

Då blei han flau.

Du ser det at Inge Eiane var ein levande interessert pelsdyr-oppdrettar. Han hadde mink. Viss du søkjer på navnet hans i Aftenblad-arkivet, dukkar han opp på den eine pelsdyr-utstillinga etter den andre. Minkane hans fekk premie både nå og då.

På denne turen rundt på ferja for å samla billettar, støytte han på ein minkamann frå Strandalandet. Før han visste ordet av det hadde han fortapt seg i ein samtale om mink og pels og prisar og den slags. Då han reiv seg laust frå denne samtalen, gjekk han rett i mannskapsmessa utan å sjekka nedre salong.

Du må ikkje fortelja dette til skipperen, sa Inge. Det gjorde eg ikkje. Nå er det så lenge sidan at eg deler det med dei som har greidd å lesa så langt i denne bloggen.

Då «Strand» måtte vika plass i Tau-sambandet for den nye pendelferja «Tau» i 1977, gjekk Inge Eiane over på den nye ferja. Denne ferja var det ein bråte problem med. Den fekk motorstopp og gjekk på land og allslags. Året etter kom «Solbakk» som var ei forbetra utgava av «Tau». Inge Eiane skifta ferja igjen og blei på «Solbakk» til han gjekk av med pensjon.

Han dreiv ikkje berre med småfiske og minka-oppdrett på fritida. Jordbær-åker hadde han også heime på Sokn. På Torget i byen blei jordbæra frå Sokn selde anten av Inge Eiane sjølv eller ein av dei tre sønnene. Dei var oppe yrtidleg om morgonen og plukka bæra som enda på Torget i byen same dag.

Kristenlivet var levande og aktivt på øyane der Inge Eiane og familien budde og sjølv var han ein pynteleg mann på alle måtar. Eg kunne ikkje dy meg, men måtte stilla spørsmålet til ein lokalkjend mann.

- Var Inge Eiane bedehusmann?

- Nei. Men han gjekk på basarane, fekk eg til svar. 

Han mangla ikkje mykje på å fylla 90 år då han døydde i 2006.

Ein gilde mann!

( Opplysningane om fiskeskøyta «Prøven» har eg henta frå boka "Rennesøy fartøyhistorie. Frå dei eldste tider til i dag". Boka kom ut i fjor) 

Kaffi, smørbrød, is og brus i tobakksrøyken!

Edith Strand bak disken i nedre salong på «Solbakk».  Bildet tilhøyrer
Stavanger Byarkiv.

Brus, is, kaffi, smørbrød og røyk.

Kva var vel turen med ferjer og fjordabåtar utan ein velfungerande kiosk om bord? Restaurasjon som dei kalla det på fint. Eg kunne blogga i dagavis om alt det vidunderlege me fekk kjøpt om bord på båtane før i tida.

Den nye «Solbakk» hadde sjølvsagt ein tipp-topp moderne kiosk om bord. I nedre salong sto ei smilande Edith Strand bak disken. Ho blei intervjua av Rogalands Avis sitt reportasjeteam som laga ein heilsides reportasje som sto på trykk i avisa 8. august 1978. I daglegtalen blei dama bak disken kalla trisa. I avisa skriv dei diskedame.

Her får du intervjuet med diskedama ordrett avskreve av meg:

" Diskedame Edith Strand er veteran i sitt yrke. Hun har vært om bord i flere av DSDs båter før.

- Hvordan er arbeidsforholda for dere som har med maten å gjøre?

- Jeg synes denne nye ferja er noe av det beste jeg har vært om bord i. Vi har selvbetjening her, hvilket er selvsagt arbeidsbesparende for oss. Lokalene er lyse og trivelige og avluftinga er god her om bord. Sist, men ikke minst, støyen er betraktelig redusert i forhold til det jeg er vant med.

- Mat og annet selges kun nede i røykesalongen. Har dere fått noen reaksjoner på det?

- Maten tildekkes alltid, så røyken har ikke noe å si for hygienen. Ellers klager jo folk litt fordi vi ikke har kiosk oppe i ikke-røyker-salongen. Forøvrig er folk fornøyd med forholdene – vi hører i alle fall mest positive kommentarer. "

Den nye «Solbakk» i 1978 med tre raude ringar i skorsteinane.    

Edith Strand blei intervjua, men bildet av henne kom ikkje på trykk i avisa. Det låg trygt lagra i Stavanger Byarkiv. Dermed blir det nå publisert etter over 40 år. Ho er framleis oppegåande og bur på Tau.

Tau-ferjene hadde skikkelig restaurasjon heilt frå fyrste «Tau» begynte å gå i 1961. Då var det kiosk både i øvre og nedre salong. Forsyningane til øvre salong gjekk i heis frå restaurasjonen under dekk.

Tordis Mortensen var den fyrste restaurtøren på «Tau» .

 Tordis Mortensen var restauratør på «Tau» dei fyrste åra. Det var ho som introduserte ertersuppa som trekkplaster for ferjepassasjerane over Hidlefjorden.

Tordis «Sissi» Berg var restauratør på den fyrste «Strand» som kom i 1966. Ei fantastisk gilde dama som eg blei godt kjent då eg var ferieavløysar på den ferja i min grønne ungdom. 

Røyking om bord var blitt eit tema som blei diskutert, men så vidt eg forstår var det ikkje nokon glassvegg på den tida som skilte mellom røyk og ikkje røyk i nedre salong då «Solbakk» var ny. Slikt kom seinare. Røykedebatten blei berre meir og meir heftig i åra som kom. I dag er det røykeforbud på ferjene i fjordane. 

Viss du kikkar tilbake på forrige blogg kan du skimta eit askebeger i vinduskarmen i styrehuset på bildet av kaptein Knut Skipanes. Eg veit ikkje om røyking er akseptert i styrehuset på ferjene i dag.

Tek gjerne mot innspel om både restaurasjon på ferjene og om røyke-problematikken. Interessante kommentarer på facebook limer eg inn i bloggen etterkvart.

(RA-reportasjen som eg refererer til i bloggen var laga av journalist Kjell O. Lien og fotograf Harald E. Einarsen.)

Kommentarer på Facebook:

Hilde Synnøve Håvardsen Hugsar eg som jentunge var sur, fordi kiosken var i røykesalongen. Ganske tøffe tider for oss som ikkje tolte røyk, og det var mange astmaungar som sleit skikkeleg i dei tider.

Den stødige skipperen på «Solbakk»

Kaptein Knut Skipanes på veg til Tau med den nye ferja fotografert av
 Harald E. Einarsen.  Bildet tilhøyrer Stavanger Byarkiv.

- Vi på brua er mer enn fornøyd med den nye ferja.

Kaptein Knut Skipanes var klar i talen då han uttalte seg til Rogalands Avis eit par dagar etter at den flunkande nye «Solbakk» blei sett inn i Tau-ruta 28. juli 1978.

Den då 50 år gamle mosterøybuen var administrerande kaptein om bord.

Skipanes påpeikte at det var lite støy om bord. Trappene var heller ikkje så bratte som på eldre ferjer. Og vinduspussarane var forbetra. Dessutan var det plassert ein radarskjerm i manøvreringspulten i kvar ende av styrehuset. Dermed slapp ferjeføraren å gå til ein skjerm plassert midt i styrehuset når han skulle sjekka kva som rørte seg i leia.

«Solbakk» ved Fiskepiren. Foto: Kåre Haga.

Det virkar som om det er ferja «Tau» kapteinen har i tankane når han reknar opp forbetringane om bord i «Solbakk». Ankepunkta mot «Tau» som kom året før, var at det var mykje støy, spesielt i nedre salong, bratte trapper og tungvint tillaga for dei som skulle jobba i styrehuset.

Knut Skipanes var ein av mange øybuar som gjekk om bord i Stavangerske-båtane i 1950- og 1960-åra. Då sildefisket svikta, var det mange mannfolk i Rennesøy kommune som måtte sjå seg om etter nytt arbeid. Stavangerske blei eit alternativ for mange. Dette er forklaringa på at øybuane blei påfallande mange om bord i fjordabåtar og ferjer.

Før Knut Skipanes gjekk om bord i Stavangerske-båtane, hadde han seilt til sjøs. Han gjekk på styrmannsskule og skipperskule. Broren, Sverre, var også sjømann. Mange hugsar han som matros og rormann på ferja «Rennesøy».

I 1961 kom Knut Skipanes om bord i flaggskipet til Stavangerske: «Haugesund». Denne rutebåten er den flottaste som gjekk i rutefart på norskekysten i etterkrigstida. Det veit alle som har sett seg inn i 
dette spørsmålet.

Kapteinane på «Haugesund» då den gjekk siste tur over Boknafjorden i februar 1973. Georg Nesvik, til venstre, og
Knut Skipanes. Dette bildet sto i Rogalands Avis i 1973. Fotograf: Thor Bjarne Bringeland.

På «Haugesund» blei Skipanes verande heilt til båten gjekk sin siste tur over Boknafjorden i februar 1973. Han hadde mange år som overstyrmann og andreførar her. Kapteinen og overstyrmann gjekk skift to dagar på og to dagar fri.

Knut Skipanes var ein dyktig sjømann, stillfarande og gild, godt likt av alle som møtte han.

Då «Haugesund» forsvann, var Knut Skipanes på Skudenes-ferjene fram til han fekk jobben som administrerande kaptein på «Solbakk». Her blei han verande fram til han overtok den nye Tau-ferja «Strand» som han tok ut frå Sterkoder Mek. Verksted i Kristiansund som ny i april 1982.

Knut Skipanes seilte på Hidlefjorden med «Strand» til han pensjonerte seg i1988. Han døde i 1992, 64 år gammal.

«Solbakk» - ferja med svær skog i salongen

Endeleg i byen. «Solbakk» legg til på  Fiskepiren
i august 1978. Bildet tilhøyrer Stavanger
byarkiv.

Ein frodig, fargerik skog åpna seg for passasjerane som steig ned i salongen under bildekket på «Solbakk». Ungane sperra auene opp. Dei ville springa inn og gøyma seg mellom trea. Så ekta virka skogen. Det påstås at enkelte omtåka strandbuar på seine kveldsturar ville ta seg inn mellom trea og slå lens, men blei slått hardt tilbake av salongveggen.

Skogstapeten skulle gi folk noko fint å sjå på når dei måtte tilbringa ferjeturen under dekk. Den øvre utsiktssalongen hadde ikkje plass til alle på dagar med mange reisande.

Forresten kunne du ha andre gleder enn å sjå på den fine tapet-naturen. Du kunne ta deg ein røyk i nedre salong. Heilt sjølvsagt på den tida.

Skogstapeten pryda endeveggen eller skottet i nedre salong. Ungane gjorde store auer då dei såg den flotte skogen.
Bildet tilhøyrer Stavanger byarkiv.

Malvin Langvik fekk høyra mange
kommentarer om skogstapten då
han var styrmann på «Solbakk».

Men det var denne skogen. Ganske rart for oss som var godt vaksne alt i 1978 at dette var så sterkt, men for dei som var ungar gjorde dette inntrykk. Dei færraste hadde slik veggdekorasjon heime.

Folk la merke til tapetskogen. Me fekk mange kommentarar av passasjerane, seier Malvin Langvik som var styrmann på «Solbakk» då den var ny. Historien om mannen som ville inn i skogen og slå lens, har han høyrt mange gonger.

Til alt hell finst det bilder av skogstapeten.

Eit par dagar etter at «Solbakk» var sett i fart 28. juli 1978, gjekk eit reportasje-team frå Rogalands Avis om bord og var med på ein tur over Hidlefjorden til Tau. Journalist Kjell Oddvar Lien og fotograf Harald E. Einarsen laga ein reportasje som sto på trykk i avisa lørdag 8. august 1978. Her er det bilder av ein stolt kaptein og glade passasjerar. Ikkje eit bilde eller eit einaste ord om skogstapeten.

Men fotografen hadde fotografert nedre salong der tapeten er med i bakgrunnen. Alle bilda som fotograf Einarsen tok ligg nå trygt plassert og digitalisert på Stavanger byarkiv. Der fant eg bildet.

Slike tapet-skogar var kanskje vanlegare på denne tida enn eg var klar over. Det var kanskje slike innslag på andre ferjer også. Kan det vera nokon som har eit fargebilde av ferjeskogen? Viss eg får eit slikt, skal eg straks lima det inn her i bloggen.

Som kjent blei «Solbakk» seldt til Nord-Norge i 2000 og omdøypt til «Stallovarre». Blei den flotte skogen med til Troms? Den eksisterer vel ikkje i dag?

Dette er andre blogg om «Solbakk». Den neste kjem om eit par dagar. 


Kommentarer  på Facebook:

Gøran Barka Husker det var ei av ferjene som hadde skog i svart hvit i salongen nede, om det var Tau av 77 tør jeg ikke si. Den hadde mørke brune vegger av noe slag og. Jeg ble født i august 78, så det er bare så vidt jeg husker det, siden de gikk ut av rute i 82 fra Tau-sambandet.


Bjørn Egil Gard Og nå er nedre salong avlåst for passasjerer !

Gøran Barka Skogen forsvant i 1990 da hengedekket ble montert. Og da fikk nedre salong en veldig renovering der veggplater ble skiftet og fikk nye seter.

Odd Helge Larsen Tungenes hadde ein vegg i nedre salong som en skog

Richard Heng Den historien husker jeg. Senere ble sittegruppene foran «skogen» glasset inn med plexiglass for å begrense/ konsentrere tobakksrøyk ihht den gangs krav.

Hei.

Eg las dei to fyrste Solbakk-bloggane dine med stor interessa. Morfar min, Anders Tindeland, var kaptein på ferga då eg var liten, på slutten av 80-tallet.
Eg hugsar den gjekk i Tau-sambandet ei stund, og nokre gonger me var på veg til hytta i Suldal, var morfar på jobb. Om han såg me køyrde ombord, kom han gjerna og henta meg, så eg fekk vera me opp på brua. Det var sjølsagt stort for ein liten pjokk.
Til dags dato har eg alltid trudd at alle fergene på Tau-sambandet hadde den skogen i nedre salong, så det var interessant å lesa at dette kun var på Solbakk. Uansett, etter ei stund blei morfar (og kanskje også Solbakk) flytta, og begynte å gå til Nedstrand, men minnene om ferga har alltid betydd litt for meg - slik små detaljar frå barndommen gjer.
For nokre år siden var eg på veg til hytta - igjen. Denne gang med mine eigne ungar. Me kom inn på denne Stallovare, og eg med ein gong me kom inn på bildekket sa eg til kona mi: «Her er det noko kjent.» Så eg googla, og ganske rektigt; det var ferga frå mine barndomsminner.
Ganske rart korleis underbevisstheiten spela inn, og ei god nostalgisk kjensle å vera tilbake. Eg fortalte ungane mine om oldefar som pleide å styra denne båten. Og no, når eg las bloggen din, kom minnene att - nok ein gong. Takk for fin tekst.

Beste helsing Lars Fisketjøn


Andreas Askildsen Mener å huske at Tau (1982) hadde skog i nedre salong. Da er det vel nærliggende å tro at også Strand hadde det?

Gøran Barka Tau og Strand var bygd identiske, men det var noen små detaljer som var litt vanskelige å se. Og de ble renovert ulikt.  Skogen var ombord i begge i enden på røykesalong ja på maskinskottet. Skogen på Tau og Strand hadde veldig høstpreg husker jeg svarte trær med oransj skogbunn og bakgrunn.

Arne Søllesvik Tau hadde og skog. Tungenes hadde og fine lysrammer i nedre salong