Han smugla sykkeldekk til sonen med «Hjelmelandsfjord»

 

Johannes Langvik sørga for nye sykkeldekk til sonen då
han kom heim frå Nordsjø-turen.

To nye sykkeldekk hadde Johannes Langvik smugla med seg til sonen Jan heime på Tau då han i oktober 1946 kom heim etter ein rusjen tur frå England. Han var ein av mannskapet på det utrangerte krigsskipet 192 som nå skulle ombyggjast til rutebåten «Hjelmelandsfjord».

- Eg hadde fått ein gammal trøsykkel, men dekka var heilt utslitne. Å få tak i nye var ikkje enkelt. I den fyrste etterkrigstida var det mangel på det meste. Men i England fekk far kjøpt nye dekk. Dei hadde han gøymt i ein tank om bord i båten. Der låg dei til tollarane i Stavanger hadde gjort seg ferdige om bord, fortel sonen Jan Langvik (88) som hugsar då faren drog til England for å henta krigskipet heim til Stavanger.

Jan Langvik blei ikkje sjømann. Han var bankmann og seinare ordførar i Strand ei tid.

Ombobuen Johannes Langvik var ikkje skvetten. I mai 1945 kom han heim til familien etter ni månader i fangeleiren på Grini. I 1944 blei han arrestert av dei tyske okkupantane. Då var han styrmann på rutebåten «Fisterfjord». Saman med fleire andre av mannskapet hadde han hjelpt motstandsfolka som heldt til i Førre-botnen i Jøsenfjorden med formidling av brev, forsyningar og smugling av motstandsfolk til og frå Stavanger.

Jan Langvik (88) hugsar godt då han og mora var med på 
kaien då faren skulle reisa med båten til England i 
september 1946. Foto frå Strandbuen.

- Far var lett å be. Han takka ikkje nei når disponenten i Jøsenfjord-selskapet, Magnus Kalheim, spurte om han ville vera med på å henta det ny-innkjøpte krigsskipet i England. Far min og Kalheimen var gamle kjente. Dei var ombo-buar, begge to.

?Eg hugsar godt då far min skulle reisa til England. Både mor og eg som då var 13 år, var med på kaien i Stavanger då han skulle gå om bord i englandsbåten «Jupiter». For oss var jo dette ei storhending, fortel Jan Langvik.

Jøsenfjord-folka fekk lugar forut på skipet. Det var visst ingen spesielt komfortabel tur over Nordsjøen til Newcastle. Derifrå gjekk turen vidare til Southampton heilt i sør med tog.

Meldng i Aftembladet 5-9-46.

Jøsenfjord-folka reiste i to grupper. Langvik og fleire med han tok englandsbåten over Nordsjøen.

- Dei andre reiste med fly til London. Ein av dei var Sjur Randa som var tilsett som tømmermann på Jøsenfjord-verkstedet på Buøy. Dette fortel Torstein Randa, sonen til Sjur Randa.

- Skal du reisa med fly? Då må du halda deg fast, Sjur, sa mor hans.

Sjur Randa budde på Buøy og arbeidde på Jøsenfjord-selskapet sitt verksted på Buøy. I følge sonen Torstein var han sjølvlært skipstømmermann. Slik hadde det seg at han blei med i gjengen som reiste til Southampton i England for å henta landgangsfartøy 192.

- Far fortalde at propellane var fulle av ubåt-nett. Dette måtte fjernast før båten var sjøklar. Men kor dette ubåtnettet kom frå, er det ikkje så lett å forstå. For denne båten skal ikkje ha vore levert til Royal Navy før krigen var over i Europa, seier Torstein Randa.

Klar for turen over Nordsjøen. Frå venstre: Ludvig 
Sivertsen, Ola Hagen og Sjur Randa.

Kokekyndige folk var det ikkje mellom karane som skulle leggja ut på turen over Nordsjøen. Sjur Randa tok på seg kokka-jobben. Han hadde fått tak i svisker og skulle laga graut. Han brukte potetmjøl i grauten som blei så seig at den varte heile turen.

Ein engelsk trekkopp-bil i metall hadde Sjur Randa kjøpt med seg heim til sønnene sine. Denne var eit storarta leiketøy som brørne brukte fleire år på å slita ut. 

Knut Gjil, handelsmann på Vadla i Jøsenfjorden, var også med i gjengen som henta 192 i Southampton. Han var ikke tilsett i Jøsenfjord-selskapet, men kjente nok mange av folka på båtane. Ikkje minst Johannes Langvik som var styrmann på «Fisterfjord». Dei to karane samarbeidde mykje i motstandsarbeidet under krigen.

Folk har i alle år snakka i det vide og breie om då «Fisterfjord» gjekk over Nordsjøen med bær i 1920-åra, men det har ikkje vore lett å finna så mykje om turen med krigsskipet som blei til «Hjelmelandsfjord». Bort sett frå eit par korte nyhetsmeldingar i Aftenbladet, blei det ikkje skrive om overfarten på denne tida.

Stavangerske henta i desse åra to landgangsbåtar, «Sauda» og «Sand», to ubåtjagarar «Haugesund» og «Stavanger» pluss ein flytedokk i England. Dette må jo ha vore ganske spennande turar, men eg har ikkje funne anna enn knappe nyhetsmeldingar om dette. Flott viss det er folk som har opplysningar om denne trafikken og tar kontakt!

Eg bloggar vidare om «Hjelmelandsfjord» i tida som kjem.