Døve onkel Trygve – Harry sin helt

Onkel Trygve blei Harry sin helt i barndommen. Her er han i full sving med 
jærstol-produksjon.

- Onkel Trygve var ein atlet. Sterk og sprek. Han drog meg med ut i skog og mark frå eg kom til Gåsdalen. Eg fekk eit spesielt nært forhold til han, fortel Harry Breiland.

Som fire-åring kom han til den avsidesliggjande garden i Gåsdalen i Hjelmeland og vaks opp der saman med besteforeldra og tantene Karen og Bertha og så onkel Trygve som var 35 år då Harry kom.

Til kvardags dreiv dei gard og eigen jærstol-fabrikk. Dei hadde sauer og mjølkekyr som krevde sitt. Når gardsarbeidet var gjort, produserte dei stolar. Bestefar og onkel Trygve sto med maskinane og fekk stolane ferdige. Bestemor og tantene fletta stolar. Harry fekk vera med på alle deler av jærstol-produksjonen etter kvart som han vaks til. Så i dag er han stadig kompetent både til å få skikk på rikkalause jærstolar og fletta nye sete i gamle stolar.

Onkel Trygve med Forden frå 1933. Han kjøpte bilen i 1957. Ser du steinen under
bakhjulet?

Men når det blei helg, stakk Trygve ut i skog og mark, ofte med Harry på slep.

- I sin ungdom dreiv han som sportsmann i døvemiljøet og tok mange premiar. Han var ein hardhaus. Eg kan ikkje hugsa at han var sjuk nokon gong, seier Harry.

Trygve sette ut snarer etter hare og orrfugl i skogs- og heietraktene rundt Gåsdalen. Revesaks hadde han også. I den tida var det høg skotpremie på reven.

- Eg var med ein gong han fekk ein rev i saksa. Ein annan gong var han meir uheldig. Rev, ropte han ut då me nærma oss saksa. Men det var ikkje rev. Ein spraglete katt hadde gått i saksa, seier Harry.

Dei to Gåsdal-kameratane tok ut på lengre fjellturar utpå somrane. Sterke Trygve pakka ein svintung sekk med proviant, telt og fiskeutstyr og så gjekk dei til Myklagardsvatnet ved Skorva i Hjelmeland. Dette vatnet var kjent i det vida og breia i den tida for flott, blank fjellaure.

Harry var ikkje store karen på dei fyrste turane. Då hende det at han måtte leggja seg åleine i teltet medan Trygve tok seg ein ekstra sving på kvelden for å prøva fiskelukka i andre vatn i nærleiken.

Neste morgon og bar dei seg nesten skakke på flott fisk heim til Gåsdalen.

Trygve var døv og høyrte lite og ingenting. Det var lite anna han ikkje meistra. Han var sjåføren i familien. Gåsdalen ligg ein halv mils veg frå Hjelmeland. Når ein dreiv både med gard og jærstol-produksjon var det mange slags transport-behov.

I 1957 kjøpte Trygve ein 24 år gammal Ford lastebil. Det einaste som då mangla var førarkortet.

Han reiste til Stavanger for å ta den teoretiske delen. Dette foregjekk på Døves hus på Storhaug. Så kom bilsakkyndig Jakobsen til Hjelmelandsvågen for å ta seg av den praktiske delen. Der fekk Trygve kjøra opp.

- Eg var mykje med onkel Trygve med lastebilen. Me kjørte jærstolar til kaien på Hjelmeland, henta betongblokker til nytt fjøs på Kleivaland og jærstol-material på sagbruka på Laugaland, seier Harry som legg til at dei henta støypesand til det nye fjøset nede i Hjelmelandsbygda og kjørte dette lasset opp den stupbratte, smale Fossane-brekka med den nesten 30 år gamle lastebilen.

Gåsdalen var ein skikkeleg gard. Klart dei hadde hest. Her er Trygve klar for tromling. 

Hest hadde dei også i Gåsdalen. Harry gjekk berre annankvar dag på skulen slik alle gjorde på landsbygda på den tida. På fridagane var han med Trygve på å kjøra fram tømmer med hesten i skogen på Breiland. Der hadde ein av dei andre onklane, Karl Teodor, gard med tilhøyrande skog. I kveldinga fekk Harry beskjed om å setja seg i hestekjerra og kjøra heim til Gåsdalen.

- Eg var vel litt trøtt etter dagens dont. Det gjekk ikkje betre enn at eg sovna på vegen. Men hesten var godt tilvand og visste vegen. Då bussen til Laugaland kom mot oss, svinga hesten tid sides og venta til bussen hadde passert. Sjåføren såg at eg sov i kjerra. Heldigvis vakna eg på veg ned Gåsakleiva og var lys vaken då eg var heime. Ingen av dei vaksne visste at eg hadde sove. Det var det berre sjåføren på bussen som såg, seier Harry og ler.

Dette var andre bloggen om Harry Breiland sin oppvekst i Gåsdalen i Hjelmeland saman med besteforeldra, to døve tanter, Bertha og Karen pluss tøffe Trygve. Det kjem snart fleire Harry-bloggar. 

Endre Kvæstad frå Suldal skreiv denne kommentaren på Facebook etter å ha lese bloggen:

Kjekt å lesa om Trygve - dét fekk minna frå ein vinterdag i 1985 fram. Eg hadde vore til Bryne og kjøpt meg ny bil, ein Audi 80, 1981-modell. På veg heim fann eg fort ut at vinterhjula var ikkje av beste sort, an tedde seg meir som ein «dragslede» viste det seg…

 Så, i Gåsakleivo (meiner det var namnet på svingane ved Gåsvatnet?), då var det stopp. Ikkje tale om å komma seg opp. Vel, eg svinga av mot Gåsdalen i vón om å få tak i whitesprit for å vaska dekka. Banka på døra og ut kom ei dame som formidla at ho ikkje kunne høyre. «Korleis skal eg nå få fram ærendet mitt?» tenkte eg, men såg straks at det kom ein person til ut i døra og tenkte at nå løyser det seg.

 Men nei, det var nett likt stelt med høyrsla på den karen, «Å jøye meg!» tenkte eg. Men det enda med papir og blyant saman med gestikulering og peiking på så mang slags vis og utfordringa mi var formidla. Og whitesprit fekk eg, dekka fekk seg ein skikkeleg omgang. I tillegg baud Trygve seg å vera med for å hjelpa meg opp og eg takka sjølvsagt ja. På veg mot kleivo begynte han å peika framover og bakover i bilen, samstundes som han svinga eine armen i sirkel om sin eigen akse.

 Sjølvsagt var spørsmålet om bilen var bakhjuls- eller framhjulstrekt. Eg peika fram, og Trygve la seg så langt fram på dashbordet, inn under frontruta det gjekk an å koma, eg gav passeleg gass og forsynemeg kom me opp av Gåsakleivo. Eg var så nøgd at eg, utan å tenkja særleg, baud Trygve å køyra han attende til garden… då såg han på meg med eit granskande blikk, smilte lunt og fekk fram at då ville eg vera like langt… 

Han steig or bilen, gjekk heimover i snøen medan eg sette kursen mot Tytlandsvik lasta med ei interessant oppleving, letta og glad for god hjelp… Ja, den kvelden vart Trygve ein av mine heltar og!