Ane blei fostermor til to gilde jenter, men mista mannen

 

Ane og Jone Laugaland med fosterdøtrene Inger og Anna (på fanget). Bildet tilhøyrer 
Jan Ullestad.

For den blide, livskraftige og rause Ane blei det ei sorg at ho og mannen, Jone, ikkje fekk barn. Då søstera Serina blei gift til nabogarden fem år seinare, gjekk det berre eit års tid før det fyrste barnet kom, Seinare kom ungane i tur og orden. Der blei det ni ungar som vaks opp.

Men den unge Ane sette seg ikkje ned og tykte synd på seg sjølv. Tvertimot. Ho blei omsorgsperson for heile Vormedalen. Var det nokon som trong hjelp, var Ane Laugaland på plass og passa på. Ho lika ikkje at folk leid.

I ei tid då avstandane var lange og helsevesenet på bygdene lite utbygd, blei det til at Ane blei ei hjelpejordmor for heile bygda. Med åra blei det ganske mange små vormedalsbuar som ho tok mot. Fødslar var tøffe tak på den tida og av og til gjekk det gale. Alle som har interessert seg for slektshistorie og lokalhistorie har høyrt om kvinner som blei alvorleg sjuke og døydde på barselseng, som det heiter.

Stova til Ane og Jone Laugaland. Legg merke til bilde av biskop Johan Lunde på veggen
ved stoveklokka. Foto: Digitalt museum. 

Slike kvardagstragediar skjedde her inne også. Dette var forklaringa på at det kom ungar i huset til Ane og Jone. I 1905 kom den ti år gamle Inger til Laugaland. Mor hennar var blitt sjuk og ikkje i stand til å ta ansvaret for ein stor barneflokk. To år seinare kom den nyfødde Anna. Mor hennar døydde under fødselen og faren såg seg ikkje i stand til å ta seg av den litle jenta.

Dei to jentene fekk ein god og trygg heim hjå Ane og Jone. Dei kalla Ane for mor resten av sine liv.

Ekteparet var gjestfrie og glad i folk. "Saman skipa dei då ein gild "Bethania-heim". Her kjende ein "så vel kor det anda av Guds fred", og kor kristenkjæleiken lyste varm mot ein frå dei båe. Derfor var det alltid ein festleg hugnad å vitja den stille og fredlyste heimen deira. Det var som å koma til ein oase for trøytte ferdamenn. Og mange vener fann vegen dit gjennom åra. Biskop Lunde t. d. kom dit år etter år i sommarferien sin", sto det mellom anna å lesa i 80 års-omtalen i Aftenbladet i 1951.

Nekrologen i Aftenbladet i oktober 1916.

At sjølvaste barnebispen, Johan Lunde, var ein hyppig og kjær gjest på Laugaland, fekk til og med eg med meg i 1950-åra. Dei gamle snakka ofte om då biskopen deltok i leik og moro med dei unge og han var visst litt med i arbeidet på garden også. Trur kanskje det var ei fiskehistorie eller to. Fekk biskop Lunde ein laks, kan henda?

Biskop Lunde var opprinneleg frå Lillehammer. Men i sine unge presteår var han ei tid i Stavanger. Det må ha vore i den tida han fekk kontakt med dei fromme på Laugaland.

11. mars 1911 melder Aftenbladet at det er danna sanitetsforening (helselag) i Hjelmeland. Mellom stiftarane er Ane Laugaland. Saman med fru sokneprest Aafos, fargar Ole Larsen, dr. Jens Holst og lærar Joh. Hovda var ho med i det fyrste styret. Hjelmeland sykepleie og tuberkoloseforening var det offiesielle navnet. - En sykepleier skal ansettes snarest mulig, skreiv Aftenbladet.

Heimen er både vond og god; det skifter med sut og gaman. Hæv er den som med same mod kan taka mot alt i saman, skriv Ivar Aasen.

Sorga melde seg i all si gru då ho mista sin kjære Jone i 1916.

Han var innlagt på sjukehus i Stavanger. Der døydde han av komplikasjonar etter ein operasjon. Jone blei 50 år gammal,

Dermed sat Ane som igjen som 45-årig enke med to fosterdøtre og ein stor gard. Det blei ei tøff tid.

Men ho gav ikkje opp. Garden leverte ho vidare til svogeren, Johannes L. Laugaland (bror til Jone) i 1925. Då hadde ho skild i frå eit jordstykke frå garden der ho fekk bygd huset som ho blei buande i resten av sitt liv.

Dette er den tredje bloggen eg har laga om Ane Laugaland. 25. september er det 150 år sidan ho blei fødd på Svadberg i Årdal.