Kong Olav sat i luksus-jærstol, fylkesmannen fekk enklare modell

 

Kong Olav på heidersplass i jæstol med armlen ved åpninga av
 Randøybrua. . Fylkesmann Konrad B. Knudsen, til venstre,
og ordførar Arne Hetlelid fekk enklare stolar.

Kong Olav fekk sjølvsagt heidersplassen då han skulle åpna Randøy-brua 16. juni 1976. Han fekk ein fin jærstol med armlen til å sitja på under den innleidande seremonien. Fylkesmann Konrad B. Knudsen og Hjelmelandsordføraren Arne Hetlelid måtte greia seg utan armlen på sine stolar. Det er då skilnad på folk!

Eg tippar at ordførar Arne Hetlelid var meir enn god fornøgd både med stolen og dagen. Jærstolane hadde han og sonen, Njål, sjølv laga på møbelverkstaden deira på Laugaland i Vormedalen.

Kongestolen er ein av dei over 80 ulike jærstolane som blir vist fram på den store jærstol-utstillinga som blir arrangert på Spinneriet i Hjelmelandsvågen i sommar.

Njål Hetlelid var tredje og siste generasjon som jærstolprodusent
i Hetlelid-familien.

Hetlelid-familien har vore sentral i jærstol-historien i Hjelmeland. Johannes Hetlelid starta med jærproduksjon i Vormedalen for godt over 100 år sidan. Fleire av sønnene hans dreiv også med jærstol-produksjon og barnebarnet, Njål, blei den siste jærstol-produsenten i familien.

I min barndom på 1950-talet var det fire jærstolprodusentar på Laugaland.

Arne Hetlelid, Harald Laugaland, Magnus Hetlelid og Paul J. Mæland og far min Johan Laugaland. Dei to siste skreiv eg om i min forrige blogg.

Arne Hetlelid bygde hus med verkstad nede og bustad oppe.

Hetlelid-familien hadde vel det som i dag ville bli kalla åpent hus. Ein snåttete nabogutt blei ikkje avvist om han stakk innom på verkstaden ein dag der heile Hetlelid-familien kunne vera i full sving med stola-produksjon.

Den som fekk oppleva den seinare ordføraren i sving ved bandsaga, såg ein trollmann i arbeid der fingrane stadig berre var millimeter frå sagbladet. Så vidt eg veit blei han aldri skada i arbeidet. Han var lynrask, djupt konsentrert og heldig i all si ferd, den mannen.

Eg gløymer aldri ein gong eg var blitt litt langhåra og spurte om Arne Hetlelid kunne klippa meg. Han hadde det travelt, men ville ikkje seia nei. Akkurat då Arne skulle ta pause og eta middag, treiv han klippemaskinen og friserte meg i lynande fart. Sjeldan har eg vore så glad for å ha øyrene mine i god behold som då eg gjekk snauklipt him den dagen.

Arne Hetlelid var fødd i 1912. Han var nummer ni av ti sysken. Han bygde seg kombinert fabrikklokale og bustad like ved barndomsheimen. Jærstolfamilien laga stolar i fyrste etasje og budde i andre etasje. Etter krigen bygde Arne og kona, Margit, eit nytt og moderne hus der det var plass til mor, far og seks born.

Njål  Hetlelid bygde ny verkstad i 1980. Slik står den i dag.

Sonen, Njål, som var jamgammale med meg, blei med i jærstolproduksjonen og han heldt det gåande til 2005. Då blei han kommunearbeidar. Nå er han pensjonist, men han har nok laga ein og annan barnastol innimellom. Han er ofte innom på verkstaden på Laugaland nå også.

Fjellbuane Olav Saghaug og Jakob Heggland hugsar eg som arbeidsfolk hjå Arne Hetlelid i 1950-åra. Jakob gjorde eit sterkt inntrykk på oss ungane. Han hadde mista ein arm i eit arbeidsuhell i ungdommen, men var tilsynelatande lite hemma av det. Me var fulle av beundring når me såg han i arbeid.

I det fremste huset hadde Magnus Hetlelid sin møbelverkstad. Familien budde i huset 
i bakgrunnen.

Magnus Hetlelid, fødd i 1910, dreiv også med jærstolproduksjon med eige fabrikklokale på Laugaland i mange år. Den tidlegare jærstolverkstaden er i god stand og godt synleg frå vegen.

Magnus Hetlelid hadde den annonsa i Aftenbladet i 1941.

Eg hugsar at Ingvald Mæland og Torleif Hetland var tilsette hjå Magnus Hetlelid i si tid. Ingvald blei seinare vegvaktar og den andre dreiv seinare eigen jærstolproduksjon.

I dette huset dreiv Harald Laugaland jærstolproduksjon i mange år. I slutten av 
1960-åra flytta han med verksemd og familie til Tau.

Den fjerde jærstol-produsenten var Harald Laugaland som etablerte seg i eit uthus på heimegarden. Han var aktiv og hadde to-tre mann i arbeid på 1950-talet og utover til andre halvdel av 1960-talet. Han utvida produksjonslokala etterkvart som produksjonen auka.

På den tida hadde bøndene på Laugaland sitt eige kraftverk. Det blei fleire kalde og lange vintrar i dei tider. Det var ikkje vatn nok til å driva kraftverket. Dette førte til at det blei problem å halda maskinene på verkstaden i gang når straumen forsvann.

Harald Laugaland med ein jærstol som blei 
produsert på Tau. Foto: Rogalands Avis.

Harald Laugaland gjorde kort prosess. Han tok med seg familien og produksjonsutstyret og flytta til Tau. Der heldt han fram med å laga jærstolar fram til helsa svikta.

Arbeidsfolk som var hjå Harald Laugaland: Jørgen Helgeland, Karluf Bråtveit, Lars Breiland, Kåre Tytland, Odd Hauge, Thomas Kåre Mæland, Kjell Rødde, Ommund Bjelland, Einar Thomsen.