Petter Dass - både ferja og prest i kamp med Styggen sjøl

Ei lita ferje - oppkalla etter ein stor mann. 

                                           Herre Gud, ditt dyre navn og ære
                                           over verden høyt i akt skal være,
                                           og alle sjele, de trette træle,
                                           alt som har mæle,
                                           de skal fortelle din ære.

Petter Dass - myteomspurren prest.

Koss kan ei ferja som ser ut som ein tresko og kryssar fjorden mellom Hjelmeland, Ombo og Jøsneset heile dagen få meg til å nynna på ei av salmene som me song på Vormedalen to-delte skule den gongen i steinalderen då eg gjekk der. Jo, for tenk det at denne ferja er oppkalt etter presten og salmediktaren Petter Dass. Prelaten frå Alstahaug på Helgeland som truleg er den mest myteomspunne prest som nokon gong har eksistert i Norge. Han var fødd i 1647 og døydde i 1707.

Visste du at Petter Dass ikkje kasta skugge då han gjekk rundt på jorda på 1600-talet? Han mista sin eigen skugge då han gjekk ut av presteskulen i Wittenberg. Det var djevelen sjølv som var rektor på denne presteskulen og han forlanga ein av dei ferdig utdanna prestane som sin. På dette kullet blei Petter Dass trukken ut som djevelen sin kandidat. Men Petter Dass var ikkje for katten. Han lurte styggingen. - Ikkje ta meg. Ta heller han som kjem bak meg, sa Petter Dass. Djevelen så gjorde, men då var det skuggen til Dass han fekk tak i. 

Ein annan gong hadde Petter Dass djevelen sjøl til skysskar då han drog frå Alstahaug på Helgeland til København på første juledag for å preika for den dansk-norske kongen. 

Nå vil eg på ingen måte garantera at desse sogene om Petter Dass er sanne, men mange har trudd på dei før i tida. Så sjøl om ferja ikkje er all verden å sjå til er det litt av ein mann ho er oppkalla etter. Om si eiga framtoning skreiv han fylgjande:  «Jeg er Sakkeus, som ikke når opp, forkortet i veksten, forkortet i kropp - forkortet i middel og evne.»^[

Facebook og mail var ikkje funne opp på 1600-talet. Det hindra ikkje ein diktande prest på Helgeland frå å komma i kontakt med kvinnelege diktarar i samtida. I Bergen budde  Dorothea Engelbrets-Datter som skreiv dikt.

Då eg studerte norsk i Bergen tidleg på 1970-talet blei det opplyst at Petter Dass oppsøkte sin kvinnelege kollega i hennar heimby. Eg ser for meg han kom reisande med ei av sine Nordlandsjekter som skulle levera fisk til hanseatane i Bergen. På netter les eg berre at han skreiv brev til dama. Kanskje ikkje nokon lovestory, men likevel.

I ein kort blogg kan eg ikkje få med meg all verda om presten Dass. Men eg må ta med at mannen hadde greie på fisk og visste å setja pris på den.  Eg tek med eit vers til frå åpningssalma som viser hans kunnskaper om fisk:

                                  Ja før Gud sin Ære skal forlise,
                                  Før skal Hav og grommen Hval ham prise,
                                  Samt og Tanteyen, som løber Leyen,
                                  Steenbid og Seyen og Torsk og Skreyen.
                                  Og Niise.

Dei kunne kalla opp eit hurtigruteskip etter ein slik mann, meiner eg.